Lichaamsbeeld afhankelijk van de context?

Geplaatst op 2 juli 2013 door Liesbeth

Veel onderzoek naar lichaamsbeeld gaat uit van een ‘intra-psychisch’ lichaamsbeeld, los van de context. Alsof we overal in iedere situatie dezelfde waardering voor ons lichaam hebben. Dat lijkt niet waarschijnlijk. Thuis met een geliefde partner en eventuele kinderen zijn we minder met ons uiterlijk bezig. In het café daarentegen, zeker als we op zoek zijn naar een partner, zijn we ons meer bewust van het uiterlijk. Die verhoogde staat van bewustzijn, kan leiden tot onzekerheid.

Op dit moment onderzoeken we de rol van het lichaamsbeeld bij sporters die in een bepaalde gewichtsklasse spelen. Voor iedere wedstrijd worden zij gewogen en mogen alleen meedoen als hun gewicht werkelijk in die klasse valt. Met name voor mensen die op topniveau mensen aan vechtsporten doen, moeten meerdere keren per jaar heel alert zijn op hun gewicht. Het op gewicht moeten blijven, kan leiden tot regelmatige periodes van afvallen. Soms gebeurt dit afvallen in korte tijd. Dat lijkt gezondheidsconsequenties te hebben.

Het ideale lichaamsbeeld van iemand die aan vechtsport doet, zeker bij vrouwen, staat ver af van het ideale culturele lichaamsbeeld. Denk aan het gewicht en de mate van gespierdheid. Ik ben dan ook nieuwsgierig of er sprake is van meerdere lichaamsbeelden in verschillende contexten. Of dat er wel sprake is van één lichaamsbeeld, maar dat afhankelijk van de context, datzelfde lichaamsbeeld op een andere manier wordt geëvalueerd?

Lustpil voor vrouwen?

Geplaatst op 23 mei 2013 door Liesbeth

Het nieuws van deze dagen is de ontwikkeling van een lustpil voor vrouwen. We konden erop wachten na het grote financiële succes van Viagra.

Misschien heeft u het coververhaal van het New York Times Magazine langs zien komen. Of anders De Wereld Draait Door gezien van woensdag 22 mei.

Welke vrouwen hebben geen zin in seks?

Voor veel vrouwen is seks relatiegericht en niet iets op zichzelf. Geen zin is inderdaad veelvoorkomend maar waar hebben vrouwen geen zin in? Geen zin in coïtus, geen zin in deze man, geen zin omdat er weinig intimiteit is, geen zin als machtswissel en zo kan ik nog wel even doorgaan.

Vrouwen die onveilig gehecht zijn in hun jeugd, vinden het vaak moeilijk om in hun adolescentie en volwassenheid een ander dichtbij te laten komen. Deze vrouwen vermijden seksuele situaties. Het nabij-zijn met een ander wordt als angstig ervaren.

Vrouwen met negatieve ervaringen op het gebied van seksualiteit, ervaren eveneens weinig seksueel verlangen. Vrouwen die weinig seksueel verlangen kennen, hebben meestal een negatief lichaamsbeeld.

Voor deze vrouwen is nu een pil ontwikkeld, die over enkele jaren op de markt komt. Gaan deze vrouwen die pil gebruiken? Gaan zij een lustopwekkende pil slikken om met hun angstige lichaam seks te hebben met een ander? Ik betwijfel dat.

Laten deze vrouwen zich door hun vriend overhalen, onder druk zetten om zo’n pil te slikken, omdat hij ook wel eens seks wil hebben? Misschien wel.

De uitvinding van een lustopwekkende pil voor vrouwen gaat in ieder geval grote consequenties hebben op ons denken over seksualiteit en relaties. Ik ben bang dat het geseksualiseerde ideale vrouwbeeld nog prominenter wordt.

Door: Liesbeth Woertman

Verdwaald in de namaakwereld

Geplaatst op 6 mei 2013 door Liesbeth

Onze ideale partner is prachtig, verdient goed, voelt ons altijd perfect aan, weet precies wat wij willen en doet altijd het goede. He, onder welke steen leef jij?
Ideaalbeelden over onszelf en anderen zijn kinderlijke sprookjes. Word volwassen!

We zijn verdwaald in de namaakwereld en wonen in ons hoofd vol met ideaalbeelden. Asha ten Broeke schreef vorige week in de Trouw een column. Ik gun mijn dochters een wereld zonder beautyterreur. Ik gun alle vrouwen, jong en oud, een wereld zonder beautyterreur.

Het kan, we hoeven er niet aan mee te doen. Kijk niet naar programma’s als ‘Hotter than my daughter’. Kijk niet naar programma’s waarin cosmetische chirurgie als het begin van een nieuw leven wordt genoemd.

Leven betekent bewegen en veranderen. Of we dat nu willen of niet. Niets blijft altijd hetzelfde. Mooie en lelijke dagen doen zich voor. Hou niet vast aan een ideaalbeeld.

Leef niet vanuit een beeld, maar leef.

Door: Liesbeth Woertman.

Je zult geen beeld maken

Geplaatst op 4 april 2013 door Liesbeth

Beantwoorden

In de grote religies wordt ons opgeroepen om geen beeld te maken van God. God is zo groot, die past niet in een beeld. Dat brengt mij op de gedachte of wij als mens wel in een beeld passen. Een beeld kan immers niet samenvallen met datgene waar het naar verwijst.

Ik ben psycholoog, moeder, dochter…

Onze zelf- en lichaamsbeelden zijn gevuld met ideeën van anderen over ons. Daarna doen we er zelf nog een schepje bovenop door onze functie, uiterlijk, macht, geld en relaties onderdelen te laten zijn van het beeld over onszelf. Ik ben psycholoog, de moeder van, de geliefde van, woon in een mooi huis. De meningen van anderen en de rollen die we spelen vormen onze zelf- en lichaamsbeelden.

Wie ben ik als dat niet meetelt? Weet ik dan nog een antwoord te formuleren?En wie ben ik als ik dat allemaal verlies? Nu mensen hun baan verliezen, ouder worden of ziek wat blijft er dan nog over van onze opgebouwde beelden? Verliezen we dan onszelf of slechts het beeld over onszelf?

Een barst in ons beeld

Het beeld vormt een gevangenis, een venster, een nauwe blik waarmee we naar ons zelf kijken. Door verlieservaringen, zoals het verlies van onze jeugd, kan er een barst in ons beeld ontstaan. Het mooie van een barst is dat er meer ruimte komt. Meer ruimte om op een bredere manier te kijken. Iets nieuws aan te pakken en op een andere manier over jezelf denken.

De meeste mensen zijn geneigd hun barst te plakken. Gauw een pleister erop. Snel lijmen en verder vanuit het oude vertrouwde beeld. Zonder beeld leven is niet mogelijk. Maar wel voor een moment.

Even uit het hoofd, uit de beelden en ervaren dat je meer bent dan een beeld.

Wat zienden van blinden kunnen leren

Geplaatst op 21 maart 2013 door Liesbeth

Krijg ik dikke billen in deze broek? Wat heeft de kapper met mijn haar gedaan? Ben ik aangekomen? Heb ik daar een puist?! Voor mij allerlei redenen om uren voor de spiegel te staan. Een tijdrovende, vaak onzekerheid verhogende bezigheid. Spiegels zijn overal. Elk moment van de dag kun je jezelf bekijken en beoordelen om vervolgens, als een soort Facebookstatus, je lichaamsbeeld te updaten. Voor velen lijkt het jezelf kunnen aanschouwen en beoordelen in een spiegel een doodnormale zaak. Maar, wat nou als je blind bent? Hoe vorm je dan een lichaamsbeeld?

Een ‘normaal’ lichaamsbeeld ontwikkelen
Een lichaamsbeeld wordt gevormd op basis van vroegkinderlijke ervaringen. Liesbeth Woertman noemt in haar boek ‘Moeders Mooiste’ en ‘Psychologie van het Uiterlijk’ een aantal ervaringen die bijdragen aan het opbouwen van een ‘normaal’ lichaamsbeeld. Zo speelt bijvoorbeeld de spiegeling van de ouders op het kind een belangrijke rol: met welke blikken wordt het kind aangekeken, hoe wordt het kind aangeraakt? Ook zijn de eigen lichaamssensaties van het kind van invloed op het lichaamsbeeld; hoe voelt een kind zich in zijn eigen lichaam?

Ik voel, dus ik ben
Je kunt je nu wellicht voorstellen dat het ontwikkelen van een (positief) lichaamsbeeld voor blind geboren kinderen een moeizaam proces is. Een ziende baby kan de onderdelen van zijn lichaam tot een lichaamsschema integreren door middel van visuele ervaringen. De blinde baby moet zijn lichaamsbeeld daarentegen opbouwen uit non-visuele ervaringen. De combinatie van aanrakingen, geluiden en bewegingen kan uiteindelijk tot een concept van lichaamsbeeld leiden. Maar, een volledig lichaamsbeeld komt bijna nooit tot stand.

Wel hebben blinde mensen een idee over hun uiterlijk en er vormt zich dus wel degelijk een concept lichaamsbeeld. Namelijk, enerzijds door de mening en beoordelingen van de medemens en anderzijds door concrete lichamelijke ervaringen. Er is een studie gedaan door Bullington en Karlsson (1997) waarbij duidelijk werd dat blinde participanten die aan sport deden een verhoogd gevoel van veiligheid, zelfvertrouwen en welzijn hadden.

Dit alles draagt bij aan een positief lichaamsbeeld. Ik lees vaker in de literatuur dat zowel bewegen (in welke vorm dan ook) als zogenaamde ‘body-awareness training/body-image training’ waarbij de verbinding tussen lichamelijke en mentale toestand wordt versterkt, bijdragen aan een positief lichaamsbeeld. Door deze trainingen kunnen blinde mensen hun identiteit als een geheel ontwikkelen en leren ze zichzelf te definiëren aan de hand van lichamelijke sensaties.

De spiegel is overrated
Kortom, als je blind bent, is het heel goed mogelijk je een beeld te vormen over jezelf. Je kunt wellicht de hulp van je beste vriendin goed gebruiken om te te zeggen welke broek je mooier staat, maar je kunt wel degelijk inschattingen maken over je eigen uiterlijk. Het eigen gevoel over hoe het lichaam aanvoelt, wordt gebruikt als maatstaf voor het lichaamsbeeld: ik voel me goed in mijn lichaam dus ik voel me goed over mezelf. Dus, blinden doen op gevoel waar de ziende mens een spiegel voor nodig lijkt te hebben. Maar, waarom is de spiegel nodig?

Een spiegel lijkt een soort objectief instrument dat helpt om een beeld te creëren van hoe je er feitelijk uit ziet. Echter, als het je keer op keer wijst op onzekerheden en daarbij voorbij gaat aan hoe je je in je lichaam voelt, in hoeverre is een spiegel dan nog betrouwbaar om een waardeoordeel op te baseren? De spiegel lijkt overrated. Mijn spiegel, in plaats van mijn gevoel, bepaalt mijn lichaamsbeeld. In de spiegel zie ik een dik buikje, maar ik voel een warm, zacht bolletje dat van mij is. Meer waarde kunnen hechten aan hoe het lichaam aanvoelt in plaats van wat de spiegel vertelt, dus een beetje meer van binnen en een beetje minder van buiten: dát zou pas mooi zijn.

Door: Lotte Berkhout

Litte Miss Sunshine

Geplaatst op 14 maart 2013 door Liesbeth

Een typisch Amerikaans verschijnsel? Kleine meisjes, helemaal opgemaakt, die op commando dansen, heupwiegen en zingen? Toddlers and Tiaras is in Nederland (nog) niet te zien. In Amerika is het een populair programma. Het is een schoonheidswedstrijd voor kinderen. Een zogenaamde realityshow die ouders met hun kinderen laten zien in de voorbereiding naar de wedstrijd. Pruiken, nepnagels, make up en sexy heupwiegen zijn vaste onderdelen van het trainingsprogramma.

De fotografe Susan Anderson maakte een fotoserie van deze meisjes, getiteld High Glitz. Moeders staan handenwringend aan de kant wanneer hun dochter aan de beurt is. Het zijn over het algemeen laagopgeleide vrouwen. Het kind, de dochter moet het maken. De spotlights en het applaus stralen ook op de moeder af. Hoopt ze. Op jonge leeftijd als ‘ding’ gesocialiseerd worden. Wat doet dat met het zich ontwikkelende zelf- en lichaamsbeeld?

Weet u of er in Nederland schoonheidswedstrijden voor kinderen worden georganiseerd? Zou u uw kind daaraan mee laten doen? Ik hoor het graag.

Liesbeth Woertman.

Bekijk hieronder één van de afleveringen:

Wie bepaalt wie wij zijn?

Geplaatst op 4 maart 2013 door Liesbeth

Van geslacht veranderen is geen sinecure. Je moet je hele leven hormonen slikken en medische ingrepen doorstaan. Dit weekend las ik dat columniste Marjolein Februari sinds 2012 als Maxim door het leven gaat. Mijn fascinatie bij transgenders is: waarom neemt men deze rigoureuze stap?

Er bestaan mannelijke vrouwen en vrouwelijke mannen. Waarom de volledige transformatie en niet accepteren dat je als mens blijkbaar niet in een specifiek hokje valt? Hieraan gerelateerd: voor wie willen transgenders nu eigenlijk van geslacht veranderen? Voor zichzelf? Of wil men passen in het 2-dimensionale manvrouwbeeld dat anderen van hen hebben?

Wie niet gelukkig is, maakt verkeerde keuzes

We leven in een individualistische samenleving. We kiezen voor geluk en wie niet gelukkig is, maakt de verkeerde keuzes. De chirurg maakt ons meer onszelf, als we toevallig geboren zijn in een verkeerd lichaam. Lekker makkelijk. Of misschien toch te makkelijk? Het is niet mijn bedoeling om transgenders te veroordelen. Dat zou onterecht zijn, want ik kan mij de psychologische last van deze mensen helemaal niet voorstellen. Mij gaat het om wat anders. Ik geloof dat de veranderingswens die mensen hebben, vooral komt door anderen.

Het zijn anderen die je in een rol dwingen

Afgelopen zaterdag gaf transman Maxim in de Volkskrant aan waarom hij van sekse wilde veranderen. “Ik schaamde me omdat er iets mis was. Ik dacht: iedereen ziet het.” Even verder: “Ik voelde dat ik bij de jongens hoorde. Vlak voor een musical moest ik lippenstift op. Ik zei: dat wil ik niet. Ze hielden voet bij stuk.”

Wat mij in het interview opviel was het belang dat Maxim Februari hecht aan anderen. Het zijn klasgenoten die hem dwingen lippenstift te dragen, het is zijn omgeving die hem in de ongewenste vrouwelijk rol dwingt. Kortweg: hij schaamt zich voor de reactie van anderen. Ik snap die schaamte, ik begrijp het gevoel van vernedering. Als men je vrouwelijke eigenschappen toekent, op grond van niet-zelfgekozen uiterlijkheden, dan zal dat heel onaangenaam zijn.

Oogkleur net zo belangrijk als geslacht

Wat als de maatschappij sekse, net zo belangrijk zou vinden als de kleur van je ogen? Je hebt blauwe ogen of bruine ogen, maar we dichten daar verder geen karaktereigenschappen aan toe. Als anderen je oogkleur niet belangrijk vinden, waarom zou jij je er dan druk maken? Goed, de één vindt blauw mooier en de ander bruin: maar het is geen belangrijke zaak. We kennen geen glazen plafonds voor blauwogige mensen. Ze hoeven geen lippenstift op. En we menen evenmin dat bruinogigen doorgaans van bier, voetbal en auto’s houden.

Als we sekse net zo belangrijk zouden vinden als oogkleur: hoeveel transgenders zouden er dan zijn? Ik heb het antwoord niet, maar ben wel benieuwd.

Door: Andreas Bouman.

Bron foto: http://www.stamhotel.nl/uitgelicht/marjolijnmaxim-februari/

De invloed van onze blik

Geplaatst op 25 februari 2013 door Liesbeth

Voor een vak dat ik volgde over seksualiteit en relaties las ik het boek ´Moeders Mooiste´ van Liesbeth Woertman. Daarin stond een stuk over de totstandkoming van een lichaamsbeeld. Een klein kind heeft nog niet een vaste afbakening van het lichaam. Hij of zij ís het lichaam, maar is tegelijkertijd ook dát, waar het kind op dat moment contact mee heeft. Pas door herhaaldelijk contact met anderen kan een kind leren dat het een ‘ik’ is en los van anderen een lichaamsbeeld ontwikkelen.

Nu ben ik zelf twee dagen geleden tante geworden, mijn broer en zijn vriendin hebben een dochtertje gekregen. En toen wij op bezoek gingen, moest ik terugdenken aan dat stuk uit het boek. Zo´n baby´tje van nog geen dag oud, wat gaat daarin om? Misschien voelt zij wel wat er anders is dan de dag ervoor: hoe de lucht voelt aan haar huid, dat er ineens zoveel licht is en dat de stemmen zo anders klinken. Maar waar zij op dat moment nog geen idee van heeft, is zichzelf als mens, als ‘ik’.

Het enige wat haar tot volledig mensje maakte, met een lichaam, waren onze blikken, de blikken van de omstanders. Ik had er nooit bij stilgestaan dat wij met onze blik zoveel invloed hebben op elkaars zijn.

Door: Liesbeth Gerritsen

De eerste boekrecensies!

Geplaatst op 4 februari 2013 door Liesbeth

Beantwoorden

Psychologie van het Uiterlijk is nog nauwelijks een week uit en nu zijn er bij bol.com al 2 recensies verschenen!

Niet onbelangrijk: het zijn zeer lovende recensies bovendien. Het vorige boek (Moeders Mooiste) van hoogleraar Liesbeth Woertman kreeg in een 10 jaar 5 recensies. Recensies zeggen de meeste mensen meer dan persberichten of beschrijvingen van de auteur. Het gaat om de mening van andere lezers, die zijn waardevoller, want vrij van reclame.

Wilt u ook een recensie-exemplaar? Voor een boekrecensie in krant, tijdschrift of website? Bij de uitgever kunt u een recensie-exemplaar aanvragen. Hier volgen enkele zinnen uit de eerste recensie bij bol.com. “Ze informeert haar lezers over het ontstaan van ideaalbeelden, neemt stelling, daagt uit en toont hoe de ontmoeting met liefhebbende anderen ons een positiever beeld van onszelf kan geven.”

Ook de tweede recensie is positief. De recensent concludeert: “Dit boek kenmerkt zich door sterke theorie, krachtige teksten, mooie (persoonlijke) voorbeelden en een verrassend positieve invalshoek. Recente resultaten van wetenschappelijk onderzoek zijn op prettig leesbare wijze in de tekst geïntegreerd, wat het boek zowel vernieuwend als toegankelijk maakt.”

Het is erg leuk om te zien dat anderen genieten van het werk. Hopelijk verschijnen er dit jaar nog meer recensies, zodat potentiële lezers een goed beeld krijgen van wat ze van het boek kunnen verwachten.

Persbericht Pearson

Geplaatst op 1 februari 2013 door Liesbeth

Beantwoorden

Ook uitgeverij Pearson heeft een persbericht de deur uitgedaan. De definitieve prijs van het boek van Liesbeth Woertman is nu ook bekend: slechts 23 euro en 58 centen!

Op de site van de uitgeverij staat onder andere: “Zijn mooie mensen gelukkig? Is het belangrijk dat wij mooi zijn of dat anderen ons mooi vinden? Wat is een mooi uiterlijk eigenlijk? De strijd tegen veroudering verliezen we allemaal. De strijd om geluk hoeven we niet te verliezen. Woertmans nieuwste boek is een hoopvol boek. Geluk is niet te koop in potjes, maar ontstaat door het aangaan van betekenisgevende verbintenissen met liefdevolle anderen.”

Het boek Psychologie van het Uiterlijk kun je online bij bol.com kopen.