Uit je comfortzone komen is onderdeel van leren

Mijn kleindochter kreeg een gitaar en lessen van ons voor haar 10de verjaardag. We hebben een piano en drumstel staan en verschillende gitaren. De gitaar trekt haar het meeste aan. Nu hebben we het geluk dat er een geweldige muziekwinkel en een muziekschool in Wijk is. Deze week kreeg ze haar eerste les. Ik ging met haar mee omdat alles nieuw en spannend is.

Het begon er mee dat zij linkshandig is en de gitaren gemaakt zijn voor rechtshandigen. De docent legde haar goed uit dat we de snaren moesten laten omzetten (wat ik later ook heb gedaan) en hij hielp haar met de gitaarhouding en legde haar de structuur uit. Het is belangrijk dat je het direct goed aanleert, zei hij. Daarna gingen ze vader Jacob oefenen en mocht zij bim bam bom op haar gitaar laten klinken. Ze moest behoorlijk drukken met haar vingers op de snaar en hij vertelde dat ze nog zachte vingers had maar als ze goed zou oefenen er eelt op kwam. Toen we de les verlieten zei ze tegen mij “nou mijn arm en vingers doen best zeer”. Ik knikte en zei dat wordt echt minder als je goed oefent. Alles doet eerst zeer want je lichaam is het niet gewend.

De les van deze gitaar docent zouden we ook op de universiteiten en hogescholen moeten invoeren. Het gaat pijn doen deze studie te volgen om later met mensen te mogen werken die pijn hebben, verdriet en/of vastzitten in het leven te leren steunen. Om dit werk als arts, psycholoog, maatschapper werkster, ouderenwerkers, verpleegkundigen goed te kunnen doen moet je uit je comfort zone komen en je in onbekend gebied gaan begeven. Theorieen leren die je oude denkbeelden omver werpen. Je moet een ander echt kunnen zien en voelen en daarvoor moet je soms dichtbij komen en iemand aanraken om tot rust te komen. Of juist wat afstand bewaren als die ander daar behoefte aan heeft. De theorie niet star toepassen maar kijken wat die ander nodig heeft.

Ik kreeg naar aanleiding van het interview in het AD verschillende berichten van docenten die vertelden hoe moeilijk het voor hun studenten is, niet voor iedereen gelukkig, om oefeningen te doen om nabij iemand te leren komen. In het gewone leven voelen ze zich daar ook vaak onzeker over.

Zelf gaf ik een gastles vorige week aan eerstejaarspsychologie studenten over de invloed van social media op hun identiteit. Ze hadden een film uitgekozen die ze met elkaar hadden gezien over een jonge vrouw die influencer werd en hier steeds meer leugens ging verspreiden. Uiteindelijk kwam dat uit en stortte ze helemaal in. Ze leerde op deze manier dat je gevoelens en gedachten delen in de fysieke wereld met vrienden een belangrijke bron is van mens zijn en een kwalitatief aardig leven opbouwen. Dat kan alleen maar door fouten te maken, te oefeningen en je op onbekend gebied te begeven.

Laten wij als docenten en opvoeders het lef hebben om onze kinderen, leerlingen en studenten uit hun comfort zone te halen en hen de ruimte bieden om fouten te mogen maken en dat wij daar als een warme omheining omheen blijven staan om hen te bemoedigen.

Wat mijn kleindochter betreft ben ik nieuwsgierig of gitaar haar nieuwe liefde wordt maar ze zal er zeker veel van leren ook op andere gebieden van het leven en ik hoop nog lang liefdevol met open armen om haar heen te mogen staan en van haar te mogen leren.

Mijmeringen over leven en dood

fotograaf Pete pronk

Vriend Pete was een paar dagen bij ons en dat is altijd een feest. We proberen elkaar iedere maand een paar dagen live te zien maar dat lukt niet altijd. We zijn actieve mensen met nog steeds rijke agenda’s en om die reden schrijven we elkaar iedere dag. Maar een vriend in het echt zien is toch anders.

Het begint bij het verheugen vanaf het moment dat de afspraak staat. Elkaar verwennen is een vast onderdeel van de vriendschap. Ik maak salades en soepen en ook een broodje haring is een vast onderdeel van het eten als hij komt. De tafel gezellig gedekt. Als hij aanbelt en ik de deur open doe dan staan we elkaar glunderend aan te kijken, spreiden onze armen open, bekloppen elkaars rug en ondersteund door keelklanken, komt hij binnen.

Na een heerlijke lunch gaf hij mij een boek. Lezen, boeken uitwisselen, elkaar tips geven is een ander belangrijk element van onze vriendschap. Hij gaf mij Het is goed met mij. Over de stervenskunt van mijn vader van Marlies Kieft. Ben het direct gaan lezen.

Wandelen langs de Lek, door de kasteeltuin en ondertussen elkaar verhalen vertellen van wat erin ons leeft, wat ons raakt, wat ons overkomt, wat er zeer doet en wat ons vreugde geeft.

Het boek van Marlies Kieft is helder geschreven en laat het belang van goed sterven zien. Zowel voor diegene die dood gaat als voor de geliefden en verwanten erom heen. Het helende van deze laatste fase, zoals ik bij het overlijden van mijn broer en vader, ook mocht ervaren, is herkenbaar. Ik begrijp uiteraard dat dat niet voor iedereen geldt. Maar het gevoel het is goed zo, inclusief de pijn en het verdriet, is ten diepste leven. Geen verzet meer, geen had ik maar……. maar leven wat er is.

Vriendschap zo dierbaar in mijn leven, waarin alles er mag zijn. Het sterven, de dood, de pijn, het verdriet onderdeel laten zijn van het leven is zo verrijkend en verdiepend. De vreugde wordt dieper evenals de verwondering over het leven. De vader van Marlies Kieft ervaarde dat ook zo en zei dat de lucht blauwer en het gras groener werd nadat hij wist dat hij spoedig ging sterven. En soms hebben we het geluk om dat al eerder te mogen ervaren, zo maar op een bankje aan het water of in de omhelzing met een ander mens.

In de ban van een macho influencer

Gisteravond viel ik in het programma Nadia dat over mannelijkheid ging. Ik heb ademloos zitten kijken. Ik zag drie jongens op een podium die rustig en aardig uitlegden waarom ze Andrew Tate volgden en heus niet alles voor zoete koek slikten van wat hij zei. Nee vrouwen zijn niet het bezit van mannen, Het ging over sporten en goed voor jezelf zorgen als man, volgens hen. Maar waarom dan toch Tate volgen als hij zulke lelijke dingen over vrouwen zegt? Omdat hij zo duidelijk is, zeiden de jongens. Maar heus hun vrouw mocht werken.

In de ban van een macho-influencer gemist? Start met kijken op NPO Start

Ik doe hier even de link bij dan kun je zelf kijken als je het nog niet hebt gezien. Het is zo duidelijk dat al deze jongens op zoek zijn naar wat mannelijkheid betekent in onze tijd en dat begrijp ik heel goed. Ik zie deze jongens die een macho influencer volgen als de tegenhanger van de meisjes die vrouwen volgen rondom make-up, uiterlijk en cosmetische chirurgie. Om het simpel te zeggen Ken en Barbie als rolmodellen van mannelijkheid en vrouwelijkheid. We blijken ook een Nederlandse Andrew Tate te hebben. Ik heb alleen zijn voornaam onthouden Rienk, en uiterlijk was hij een kloon van Tate, maar dan rustiger.

Ik vond Nadia heel professioneel en de mensen die aan het woord kwamen, waren behoorlijk divers. Er werd niet gescholden, neerbuigend noch sarcastisch gedaan en dat alleen al is een verademing.

Maar dat een grote groep jonge mannen en vrouwen dolende is, is duidelijk. In onze vloeibare samenleving is weinig houvast te vinden voor jonge mensen, terwijl voor het opbouwen van je identiteit begrenzing noodzakelijk is. Het onbegrensde maakt vaak bang en daarom zijn wij nabootsers om op die manier enige grond onder onze voeten te krijgen.

Laten we onze jongeren helpen om gelaagde mensen te durven worden, zodat zij de chaos en onzekerheden van het leven beter aan durven.

Is zo’n klein leven genoeg?

Als ik naar buiten kijk, de tuin in, dan zie ik B. zitten met een grote blauwe handdoek om zich heen geslagen. De zon schijnt maar het is nog fris in de ochtend. Hij zit met een pen en een opschrijfboekje en probeert een gedicht te schrijven of een lied.

Het is stil.

Ik zit binnen ontspannen aan de tafel. Er hoeft niets. Wonderlijk dat we ons zo moeizaam verhouden tot het niets. Meestal schrijf en lees ik veel als ik op Texel ben maar deze week niet. Ik lees de Louteringsberg van Thomas Merton. Langzaam. En ik leef mee met zijn zoektocht naar God en zijn vraag of hij kloosterling moet worden. Ondertussen mijmer ik over mijn eigen louteringsberg.

Zoveel gedaan, gewerkt en gesjouwd. Zoveel onmacht gevoeld, chaos en verdriet. Zoveel geleerd en ruim gewaardeerd en hoe nu verder in mijn zeventigste levensjaar? De verzoeken om workshops, interviews en lezingen gaan nog steeds door. Ik werk aan een zomercursus voor de HOVO. Ik voel geen onvervulde verlangens of wilde plannen en ik heb geen bucketlist.

Ik kijk de tuin in naar de vogels die ik meestal niet bij naam ken. Andere vogels dan thuis dat zie ik wel. Voor het eerst van mijn leven twee roodborstjes gezien, samen, dat vervult me met plezier want tot nu toe zag ik er altijd maar een.

Ik hou van dit kleine leven en kijk met stomme verbazing naar mezelf. Ik die altijd bezig was, druk, groots en meeslepend wilde leven, val steeds meer stil. Wel hoor ik een stem die zegt, ga iets nuttigs doen, maar ze is niet erg luid.

We gaan wandelen, langs het strand, naar de Slufter en het waanzinnige gevoel ervaren dat we omhuld worden.

Texel in het voorjaar

We zijn weer een weekje op Texel. Ga je op vakantie vroeg de fotografe vorige week. Vakantie, zei ik, nou zo noem ik dat niet. Ga ik eigenlijk wel eens op vakantie? Mijn leven op Texel is soortgelijk als mijn leven in Wijk. We gaan altijd naar hetzelfde huisje.

Rustig wakker worden, het tijdstip maakt niet en ontbijten met koffie en een broodje, daarna 20 minuten mediteren. Rustig wassen en aankleden en de kranten lezen. Wandelen, lezen, schrijven en eten koken zijn de meest voorkomende activiteiten en zo zien mijn meeste dagen eruit. Tussendoor wat schoonmaken om in beweging te blijven en het minder koud te hebben en af en toe in de tuin werken.

Het verschil zit hem in het licht en de zee. Het gevoel van ruimte dat de zee me geeft is met niets te vergelijken. Het licht in al haar schakeringen raakt me ook altijd. Het is stiller in mijn hoofd en rustiger in mijn lijf. Op de een of andere manier kom ik makkelijker in contact met wat wezenlijk is en er echt toe doet. Ik pieker hier minder.

Zoals je kunt zien is het wonderlijk stil aan het strand. Het was notabene een zondag en het begin van de meivakantie. Waarom zijn er zo weinig mensen? Las in de krant dat mensen toch weer een last minute hadden geboekt naar de zon. Waarom? Hier is het stil en iedere dag schijnt de zon een paar uren.

Ik zei tegen de fotografe dat vakantie voor mensen is met een leven waar ze ontevreden over zijn. Ze knikte bedachtzaam en zei dat ze er zo nog nooit naar had gekeken. Maar jij werkt altijd, reageerde zij. Nu knikte ik bedachtzaam en zei, zo kun je het ook bekijken.

Lang interview voor het AD en lachen met de foto’s

Dinsdag had ik een lang gesprek met Sandra Donker van het AD over Wie ben ik als niemand kijkt en over mijn leven. We spraken uitgebreid over waarom oud zijn zo negatief beleefd, gevoeld en verbeeld wordt en waarom het uiterlijk voor veel mensen zo belangrijk is.

Restaurant Otto stelde ruimhartig hun ruimtes beschikbaar om een uitgebreide fotoshoot te doen. Ik woon om de hoek dus het was uitstekend om zo dicht bij huis een fijne, rustige plek te hebben om foto’s te maken. Alle andere foto’s voor kranten en tijdschriften zijn in ons eigen huis gemaakt dus dit was bijzonder. De fotografe Shody Careman, rechts op de foto, was al vroeg aanwezig om allerlei op te hangen als achtergrond en de belichting in orde te maken. Robin van den Brink, links van mij, is visagiste en was al voor negen uur bij mij thuis. Allebei vakvrouwen en aangenaam gezelschap.

Dit had ik al vaker meegemaakt en eerlijk gezegd kijk ik daar nooit naar uit. Ik ben van de generatie die niet makkelijk op de foto gaat. Domweg omdat we dat niet gewend zijn. Als kind heb ik schoolfoto’s van mijzelf en een enkele foto van communiefeesten of trouwdata van mijn ouders. Zij hadden zelf geen camera en weinig geld dus door een professionele fotograaf foto’s laten maken was er niet bij.

Maar goed, voor een uitgebreid interview in het Algemeen Dagblad wilde de krant graag veel foto’s. De fotografe mailde me en we kwamen tot een afspraak en o ja of ik ook nog twee extra setjes kleding wilde meenemen.

Daar zat ik dan met twee jonge vrouwen, allebei meer dan dertig jaar jonger dan ik, een hele ochtend. Wat hebben we fijn gewerkt en nog gekker, wat een lol hebben we gehad. Op een gegeven moment stond Robin achter me met haar handen mijn gezicht strak te trekken om een botox gezicht te suggeren. Ook mocht ik veel met mijn handen bewegen alsof ik college gaf en ook dat ontspande. Niet eerder heb ik zo ontspannen en met plezier een fotosessie gedaan. Het kan niet anders of dat komt de foto’s ten goede. Maar nu loop ik op de zaak vooruit, want het interview met foto’s verschijnt hoogstwaarschijnlijk 13 mei 2023.

Delf mijn gezicht op, maak mij mooi

In mijn vorige boek Je bent al mooi. De schoonheid van imperfectie, heb ik een lied van Huub Oosterhuis opgenomen: Delf mijn gezicht op.

Ter nagedachtenis aan hem en ter inspiratie voor ons schrijf ik het lied hier nogmaals op.

Delf mijn gezicht op, maak mij mooi. Wie mij ontmaskert zal mij vinden.

Ik heb gezichten, meer dan twee

ogen die tasten in den blinde,

harten aan angst voor angst ten prooi.

Delf mijn gezicht op maak mij mooi

Delf mijn gezicht op, maak mij mooi. Wie wordt ontmaskerd wordt gevonden

en zal zichzelf opnieuw verstaan

en leven bloot en onomwonden,

aan niets en niemand meer ten prooi.

Delf mijn gezicht op, maak mij mooi Huub Oosterhuis

Misschien een idee om dit lied regelmatig te zingen of te lezen en als je meer van het beeld dan van het woord bent, naar het schilderij van Duras te kijken.

Wat een schoonheid in de aanraking en het open kijken

Wijk bij Duurstede met ooievaarsnest

Als je goed kijkt, kun je het ooievaarsnest zien. Ieder jaar komt er een paartje ooievaars op hetzelfde nest op het dak van een woonhuis om nieuw leven voort te brengen. We wonen hier nu bijna vijf jaar en iedere keer gaat er een golf van blijdschap als ik ze weer zie. De ooievaars zijn er weer.

Vanmorgen liep ik door een zonnige stadje met een behoorlijk blauwe lucht en allerlei struiken en bomen in bloei. Ook daar word ik gelukkig van. De rust en stilte en het uitbundige bloeien geeft me moed door de boodschap je kunt iedere dag opnieuw beginnen. Geen enkele dag is hetzelfde.

Ik liep naar mijn masseuse en dat is er niet zomaar een. Aangekomen bij haar praktijk ruimte wacht ze altijd heel rustig en met open gezicht op me. Hoe ze het doet, doet ze het maar ze straalt altijd rust en vriendelijkheid uit, terwijl ik weet dat ook zij soms in bar weer verkeerd. Dus naast de ooievaars en de bloeiende struiken en bomen en de zon die iedere dag aan warmte wint, herinnert ook zij mij aan het belang van rust en vriendelijkheid. Misschien juist wel in barre tijden.

De brede tafel en de warme handdoeken nodigen uit om te gaan liggen. We beginnen altijd op de buik en ik laat haar haar gang gaan. Ik heb het volledige vertrouwen dat zij voelt waar ze moet zijn. Haar handen en mijn lichaam reiken naar elkaar uit. Met warme olie wordt met lome streken mijn hele lichaam langs gegaan. Vandaag krijgen de diepe punten in mijn bil extra aandacht maar ook mijn voeten jubelen. Niet denken en overgeven aan de handen en de warmte is een geschenk.

Met nog meer aandacht voor de mensen en de natuur om me heen loop ik rustig naar huis. Mijn schouders laag, mijn tred verend en een grote glimlach om mijn mond. Dankjewel Merel.

Het belang van aanraking en van open kijken heb ik al op zoveel verschillende manieren beschreven maar het blijft van fundamenteel belang. Ook vandaag wil ik er weer een pleidooi voor houden. Vertraag, voel wat er vandaag in je leeft, wat aandacht behoeft en geniet van alles wat we zomaar krijgen. Ik weet het, ik weet het, vorige week schreef ik een ferme column waarin ik mijn kwaadheid uitte over de verdinglijking in de wereld. Ook dat is waar. Het is altijd tegelijk waar. Aan ons als mens de uitnodiging om deze tegenstelling te leven, want behalve Zijn willen we ook worden.

Het is niet alles goud wat er blinkt

Vanmorgen stuurde mijn vriendin Betty een advertentie van een cosmetische kliniek die adverteerde met het strakker maken van de vagina zonder operatie. Nee ik laat het beeld niet zien en noem ook de kliniek niet. Niet uit angst maar omdat ik geen gratis reclame wil maken. Zelf keek ik op hun site om te zien hoeveel geld ze hiervoor vroeger maar onder het kopje tarieven waren alleen praatjes te zien over vergoedingen door zorgverzekeraars. Onder aanbiedingen waren ook het werken met 24 karaats goud in het gezicht om te verjongen.

Ik maak me hier kwaad over. Stampvoetend kwaad. De zorgkosten rijzen de pan uit en dan zouden we dit soort leugens en onzin met elkaar betalen??? Er is een tekort aan artsen en verplegend personeel en dan werkt een deel in dit soort klinieken??

Vrouwen trap er niet in. De meest waanzinnige claims worden er op die sites geschreven. De ene leugen na de leugen. Besteed je tijd en geld hier niet aan.

Tegelijkertijd tijd toen ik haar berichtje kreeg, las ik in de krant over Zaporizja waar de atoomwaakhond de noodklok luidt over de verhoogde militaire activiteit rondom de kerncentrale. Wat kan ik doen? Ik staarde een poosje voor me uit en voel me machteloos. Daarna las ik het verhaal van Lara Nuberg die op 32 jarige leeftijd er achter kwam dat ze afstamt van Sumatraanse bijvrouwen en een Nederlandse slavenhandelaar. Toen hing ik knock out in de ringen en was de krant nog niet eens uit.

Ik probeer in mijn leven en in mijn schrijven zoveel mogelijk bemoedigend en optimistisch te zijn maar nu lukt het niet. Het kwaad staat echt voor onze voordeur en zit ook in ons. Het mensonterende kwaad van mensen als dingen te zien door ze geld uit de zak te kloppen of neer te schieten als ze je in de weg lopen. Door de ander te behandelen als minderwaardig. We zijn allemaal een mix van allerlei culturen en rassen, we zijn allemaal vrouwelijk en mannelijk, slim en stom, mooi en lelijk. Laten we daarmee leren leven. Ieder voor zich en allemaal met elkaar. Er is geen andere oplossing.

Beter laat dan nooit

Ik kan de bloemen die ik kreeg als dank voor mijn bijdrage in de Boekenweek nog niet wegdoen. Ook het sterven van de bloemen hoort erbij. Deze tulp is toch prachtig.

Veel gelezen dit weekend. Een beetje noodgedwongen omdat het zoveel regende maar dat geeft niet, want lezen is nog steeds een van mijn lievelingsactiviteiten. Ik las Jung en Beter laat dan nooit over hoe je een laatbloeier wordt van Annemiek van Kessel.

Het leuke van dit boek is dat het over laatbloeiers gaat op allerlei gebied zoals persoonlijke ontwikkeling, onderwijs, werk, sport, kunst, wetenschap en seksualiteit. Dit boek sluit mooi aan op Wie ben ik als Niemand kijkt waarin ik een pleidooi hou om te blijven bloeien en iets nieuws te gaan doen, ook in de ouderdom.

Het verhaal van de haas en de schildpad vormt het kader voor het boek van Ven Kessel. Waarom haasten als we zo oud worden? Goede vraag. Ook haar vergelijking met slowcooking sprak me aan. Lekker de tijd nemen zodat de smaken op elkaar in kunnen werken.

Van Kessel interviewt verschillende laatbloeiers waaronder mijn oud collega Marie Jose Enders- Slegers die op 68 jarige leeftijd tot hoogleraar werd benoemd op het onderwerp de mens-dier relaties. Daar had zij als eerste in Nederland onderzoek naar gedaan en was ze haar tijd mee vooruit. Ook Alex Roeka singer/songwriter vertelt zijn verhaal. Zomaar twee interessante, stimulerende mensen die zichzelf trouw bleven en op latere leeftijd tot bloei komen. Prachtig!

Ook herlas ik Carl Gustav Jung over herinneringen, dromen en gedachten die ook goed in het rijtje laatbloeier of beter gezegd steeds opnieuw bloeiende mens, past. Wat een rijk leven heeft hij gehad en wat kan ik veel van hem leren. Vooral aan het trouw zijn aan je ervaringen en durven te veranderen. Steeds opnieuw jezelf durven bijstellen, uitvinden. Vooral ook het kwaad niet buiten de deur houden maar daarover een andere keer meer.