Misslukt en de modellenmythe

Ik heb de afgelopen wel weer genoeg documentaires gezien over de modellenmythe.

Je zou zeggen we weten het nu wel. Het extreem dunne is weer terug, iets wat ik niet had verwacht. Naief? Misschien maar ik begrijp oprecht niet waarom we de grote modemerken (klinkt toch minder kinky dan de high fashion industry) zoveel macht toekennen.

Stephanie Tency had een prachtig lichaam en gezicht en werd Miss Universe Nederland. Voelde zij zich ook mooi? Dat weet ik niet. Wel weet ik dat toen zij zich realiseerde dat zij het op moest nemen tegen de vrouwen uit alle delen van de wereld waarvan het merendeel meerdere cosmetische ingrepen had ondergaan, zij zelf ook onder het mes en aan de spuit ging. Drie borstoperaties, twee neusoperaties, botox, fillers en liposuctie, vertelde ze in de documentaire. Ik had haar kunnen vertellen dat haar onzekerheid en ontevredenheid alleen maar toe zou nemen…… wat ook gebeurde.

Eerlijkheidshalve wil ik bekennen dat ik de uitzending niet helemaal heb uitgekeken. Ik werd er zo verdrietig van. Ook nu ze had besloten geen ingrepen meer te ondergaan en zei dat ze deze documentaire had gemaakt om jonge meisjes te waarschuwen, zie ik haar nog steeds met getuite lippen eindeloos op haar telefoon kijken. Is het mogelijk om jezelf weer als mens te zien in plaats van als ding? Ik weet het oprecht niet.

In de vierdelige serie Modellenmythe komen veel verschillende jonge vrouwen uit die wereld aan het woord en een enkele man. Zij vertellen open hoe het in de modellenwereld aan te gaat. Maar waarom die wereld hen zo aantrekt, blijft onderbelicht. Ook waarom de grote modemerken weer teruggegaan zijn naar maatje 34, de maat van een veertienjarige slank meisje, wordt niet beantwoord.

Ik blijf met duizelingwekkende vragen achter. Waarom heeft de modellenwereld zo’n grote aantrekkingskracht op meisjes? Een wereld waarin ze eindeloos op dieet zijn, als een ding worden behandeld, op schoenen moeten lopen waar bijna niet op te lopen is, uren moeten wachten, uren dat ze worden opgemaakt en in ongemakkelijke houdingen moeten staan of liggen. Half naakt ten opzichte van aangeklede mensen moeten staan in de kou.En dat allemaal voor een gemanipuleerde foto, voor een enkeling, op de cover van een tijdschrift, waar notabene de nog dunnere benen van een ander model, aan jouw lichaam zijn geplakt.

Onbegrijpelijk dat we niet massaal tegen deze praktijken protesteren maar ons opnieuw, gedwee, in een onmogelijk korset laten wringen. De enige verklaring die ik kan bedenken is dat we massaal het gevoel hebben dat er niet van ons wordt gehouden en om die reden in de deze valkuil trappen.

Via podcasts, webinar maar zeker ook fysiek contact met lezers

Vandaag staat de vijfde podcast uit de serie Lieve Liesbeth online. Kijk op mijn website waar de podcastst te vinden en te beluisteren zijn, onder het kopje podcasts.Podcasts van Liesbeth Woertman »Psychologie van het Uiterlijk

Deze week was ik op bezoek in de bibliotheek van Velp. Goed georganiseerd door Ilse Paulus en haar denktank die vol enthousiasme mijn boek Wie ben ik als niemand kijkt hadden gelezen en een mooi programma hadden ontwikkeld. Ook de mensen in de zaal kregen volop de gelegenheid om vragen te stellen.

Het webinar wat we aan de organiseren zijn gaat over vrouwen die net moeder zijn geworden. Wat betekent dit voor hun identiteit? Hoe ervaren zij de overgang van vrouw naar moeder? Kijk ook hiervoor op mijn website onder het kopje agenda.Heb oog voor nieuwe identiteitsbeleving na bevalling – live webinar – Vakblad Vroeg

Mijn nieuwe boek Zeg me wie ik ben, is vanaf nu te reserveren bij iedere boekwinkel en online. Verschijningsdatum 23 januari 2025 met een inspirerende middag in mijn geliefde klooster Huissen, waar u bij aanwezig kunt zijn. Zet deze datum vast in uw agenda.

Fysiek contact heeft voor mij nog steeds de voorkeur. Onbekende mensen te mogen ontmoeten, meestal vrouwen, die zo blij zijn met mijn boeken, en vertellen dat nu ze ouder zijn, een langgekoesterde wens gaan vervullen, omdat ik schrijf hoe belangrijk iets nieuws doen is om vitaal te blijven. Ik word daar blij van. Zo steken we elkaar aan met vitaliteitsvuur.

Jezelf in de spiegel zien

Jezelf in de spiegel zien is iets anders dan jezelf op een foto zien.

Het blijft me verwonderen dat we onszelf zo slecht kunnen zien. Met name ons gezicht. Ieder mens om ons heen kent ons gezicht, in al haar uitdrukkingen en verschijningsvormen, beter dan dat we ons eigen gezicht kennen. Heel veel uitdrukkingen kennen we niet eens van onszelf.

In de spiegel kijken we naar ons zelf omdat we willen zien of er iets tussen onze tanden zit, om onze tanden te poetsen, haren te kammen, gezicht schoon te maken, lipstick op te doen of een andere handeling. Wij kijken dan naar ons gezicht als een ding, als een functie. Maar in dat kijken, zit er altijd al een beoordeling. Ik zie er moe uit, oud, verlegen, stom of welke kwalificatie we er dan ook aan geven.

In de spiegel kijken we vanuit ons ideaalbeeld naar ons gezicht en dat leidt bijna altijd tot ontevredenheid. Het spiegelbeeld gezicht is het gezicht dat we het beste kennen omdat we dat altijd opzetten als we kijken. Maar is het dan ook het meest echte? Het meest jezelf?

Als we naar foto’s van onszelf kijken, zeker die door anderen zijn gemaakt, dan zal daar meer verrassing te vinden zijn. We komen daar gezichten tegen die we niet kennen. Ben ik dat?

Ik ben de laatste jaren veel gefotografeerd door professionele fotografen en de verschillen zijn indrukwekkend. Ik heb het niet over manipulatie van de beelden maar de onbewerkte foto’s. Het merendeel kan ik amper naar kijken, zo onbekend zijn ze mee. Een van mijn geliefde fotografen is Pete Pronk. Hij kijkt altijd met een warm hart naar mij en op zijn foto’s herken ik me zelf altijd. Ook Bob Bronshoff die de foto’s maakte voor mijn nieuwste boek Zeg me wie ik ben, heeft dat talent.

Het blijft iets wonderlijks dat ik mij zo slecht zie.

Trailer van de podcast Lieve Liesbeth is online

Vandaag staat de trailer van de podcast Lieve Liesbeth online

zes podcasts verschijnen in september en oktober 2024

In de eerste plaats hartelijk dank voor uw moeite om een vraag aan mij te stellen. Het waren niet de eenvoudigste vragen waar u mee zit. Ik kreeg vooral brieven met meervoudige problematiek en grote zorgen. Dat maakte het beantwoorden niet simpel aangezien ik alleen uw brief had en vaak meer wilde weten om tot een antwoord te kunnen komen. Een antwoord of een begin van een antwoord waar u echt iets aan heeft.

Ik kreeg brieven over zichtbare en onzichtbare wonden. Ik kreeg brieven over gepest worden in een groep meisjes van 7 en 8 jaar en uitstoting uit de groep door haar gewicht. Bezorgde ouders met tienerdochters die een cosmetische veranderingswens hebben en hoe daar mee om te gaan. Maar de meeste brieven kwamen van vrouwen zo van eind veertig die ontevreden waren met hun uiterlijk en bang voor de overgang en de ouderdom.

Mijn richting van antwoorden cirkelen rondom Wie kijkt er met je mee als je in de spiegel kijkt? Met wie vergelijk je jezelf? Jezelf als een ding beoordelen of van binnenuit ervaren?Hoeveel uren scroll je op sociale media?

Ik spreek de wens uit dat de podcasts je mogen ondersteunen in je zoektocht naar zachter en met meer warmte en verwondering naar jezelf te kijken. Tevredenheid over je uiterlijk heeft daar alles mee te maken.

De host van de podcasts is Rachel van de Pol. We kenden elkaar niet maar hebben elkaar leren kennen door onze gesprekken. Zij en ik schelen dertig jaar en ik vermoed dat dat meerwaarde heeft, zodat we de vragen vanuit meerdere perspectieven en generaties konden bekijken. Maar luistert u zelf.

Alle docenten en leerlingen een leerzaam jaar gewenst

De scholen zijn begonnen in het midden van het land. Zelfs nu ik met pensioen ben en daar feitelijk niets meer mee te maken heb, voel ik het verwachtingsvolle van het leren, van het beginnen. Verwachtingsvol in het nieuwe durven stappen. Veel kinderen van vier jaar maken dit mee. Ook de kinderen van 12 die vandaag voor het eerst naar de middelbare gaan, zullen gespannen zijn, nerveus en vol verlangen naar wat ze gaan meemaken. En dan een grote groep 17 en 18 jarigen die vandaag voor het eerst naar het hoger onderwijs gaan.

Jarenlang mocht ik daar dichtbij zijn. Duizenden studenten die voor het eerst op de uithof rondzwierven. Altijd in grote groepen op zoek naar de lokalen waar ze moesten zijn. Luid pratend en giechelend en de trappen en gangen blokkeren omdat ze de weg nog niet kenden. En ieder jaar altijd opnieuw na enkele weken, wisten hun lichamen hoe ze zich in de gebouwen moesten bewegen en gingen ze op in de academische gemeenschap.

Ja ik mis het vandaag. Dat begin. Dat verlangen zo voelbaar dat ik het zelfs nu nog in mijn lichaam kan voelen. Ik spreek de wens uit dat ze veel mogen leren en docenten treffen die hen zien en op een speelse manier kunnen begeleiden in dit belangrijke ontwikkelingsproces. Dat ze docenten hebben die de lol van het leren kunnen overbrengen en die veel van hun leerlingen verwachten.

Ik ben optimistisch omdat ik zeker ben van dit universele verlangen om jezelf, de andere mensen en de wereld te leren kennen. Afgelopen week was ik in de prachtige boekwinkel Broese in Utrecht en ik keek mijn ogen uit. Niet alleen naar de gigantische hoeveelheid boeken maar vooral door de enorme hoeveelheid jonge mensen die, ook hier, in groepjes in de winkel boeken aan het uitzoeken waren. Bijna allemaal op zoek naar Engelse boeken. Ik zag hun plezier van het uitzoeken welk boek ze zouden nemen. Ik zag zelfs een enkeling met een hele stapel boeken. Ademloos stond ik ze te observeren. Kan me niet herinneren ooit zoveel jonge mensen in een boekwinkel te zien.

Het gaf me hoop. Het vervult me met blijdschap. Alle docenten en leerlingen een prachtig leerzaam jaar gewenst.

Perspectief een hoopvol boek

Het boek van Angela Stoof is een heerlijk optimistisch boek om te lezen. En niet zomaar hoopvol maar ondersteund en ingebed in interviews met mensen uit verschillende werkvelden waar een begin van verandering te bespeuren is.

Ik heb genoten van het boek omdat het goed is geschreven, een belangrijk boodschap geeft en concrete handvatten. Zij legt theorie heel helder uit en maakt mooie lussen tussen verschillende hoofdstukken waardoor zij haar lezers helpt, ook als zij deze theorie niet kennen, om het snel in zich op te nemen.

Stoof laat goed zien hoe onze denkbeelden, mensbeeld en vooral daardoor onze verhouding tot de wereld als een ding, ons ontmenselijkt. Ik citeer haar zodat u kunt proeven wat ze schrijft: ” De mens, als laatmodern subject, wil volgens Rosa over alles beschikken. Alles wat verschijnt moet gekend, beheerst, veroverd en bruikbaar gemaakt worden. Zijn centrale stelling is daarom dan ook dat de wereld een punt van agressie is geworden. Bergen moeten worden beklommen, minnaars moeten worden veroverd, examens moeten worden afgelegd en alles wat we waarnemen aan en in ons eigen lichaam moet worden geoptimaliseerd. Maar dit heeft ook een keerzijde”.

De keerzijde is dat we geen relatie meer aangaan met de ons omringende wereld. Wij mensen zijn gebouwd op wederkerigheid. Resonantie vraagt om niet met verdinglijking naar onszelf en de wereld te kijken maar vanuit geraakt durven worden, vanuit openheid met eigen ogen, hart en stem.

Lees haar boek en laat je raken, laat je inspireren, om jou te durven zijn en met frisse ogen naar de ander en de wereld te kijken.En laaf je met de interviews die ze heeft gehouden met mensen die al begonnen zijn om hun hoop vorm te geven.

ps. De genoemde Rosa die in het citaat wordt genoemd is Hartmut Rosa met zijn boek Onbeschikbaarheid uit 2022 ook zeer de moeite van het lezen waard.

Manuscript ingeleverd en zes podcasts gemaakt

Ondanks de hitte stevig doorgewerkt. Afgelopen zondag mijn manuscript ingeleverd. Een fantastische samenwerking met de eindredactrice Mieke van Dalen, zij heeft mijn manuscript van ruim 50.000 woorden teruggebracht naar 40.000 en van tien naar acht hoofdstukken. Zo knap hoe zij het hele manuscript in zich op kan nemen en voor kan stellen om een bepaalde paragraaf van hoofdstuk 7 naar hoofdstuk 3 te verplaatsen. Of me wijst op dubbellingen en onduidelijke zinnen en alles wat ze voorstelt met aardigheid omkleed. Maar ook met de vuist op tafel. Dit kan echt niet. Heerlijk helder en aardig en dat alles in een hoog tempo.

Daarnaast wilde uitgeverij Ten Have graag een aantal podcasts rondom mijn boeken. Lezers mochten vragen stellen en we hebben zes podcasts gemaakt, waar in ieder aflevering een brief centraal staat. Rachel van de Pol is de host en een hele fijne gesprekspartner. Leuk dat ze dertig jaar jonger is, heel goed voorbereid en dat we echte gesprekken hebben gevoerd waarin ook persoonlijke verhalen verweven zijn. We bespraken een brief van een ongeruste moeder over het pesten van meisjes onderling over dik en dun. Veel brieven waren best wel pittig qua problematiek. We hebben geprobeerd daar zo respectvol mogelijk mee om te gaan, zoals een brief van een vrouw van 52 met een zichtbare afwijking in haar gezicht. Als de podcasts klaar zijn en online komen, zal ik ze ook op mijn website plaatsen.

En nu een paar weken rust met yoga, pilates, wandelen en zo maar lezen waar ik zin in heb. Jammer genoeg speelt mijn lymfoedeem in deze hitte nogal op dus ik hou het kort en ga weer even goed wandelen.

Wit, slank, lang haar en gespierd: AI influencers

Deze foto is genomen in 2019 ter ere van het verschijnen van Je bent al mooi. De schoonheid van imperfectie.

De Volkskrant heeft haar magazine van 11 augustus 2024 helemaal besteed aan het schoonheidsideaal. Vier grote artikelen. Onmenselijk mooi: schoonheid door de ogen van AI (volkskrant.nl)

Het eerste artikel Onmenselijk mooi: schoonheid door de ogen van AI gaat over de invloed van door AI gemaakte beelden van menselijke lichamen, waar geen levend mens aan kan voldoen. En dan hebben we direct het probleem bij de kop. Is het voor de kijkers duidelijk dat dit een gefabriceerd beeld is? Lang niet altijd. Maar dat wil nog niet zeggen dat het gemanipuleerde beeld geen invloed heeft, dat heeft ze wel, namelijk een stereotype beeld van vrouwen, als ideaalbeeld in onze hersenen, geplant.

Sportschoolstress bij jongens: stereotype van “mannelijkheid”wordt steeds normaler. ook voor de jonge mannen uiteraard hetzelfde probleem. Door de opgepompte spierbundels en platte buik, haarloos gemaakt van het lichaam, komt ook dit stereotype als ideaalbeeld in hun hersenen en vergroot het hun onzekerheid en ontevredenheid over hun uiterlijk.

Mensen vergelijken hun eigen lichaam en gezicht met dat ideaalbeeld in hun hoofd en je begrijpt hoe onechter dat ideaalbeeld is des te ontevredener mensen worden. Tevens worden de traditonele beelden van vrouwen en mannen, zelfs extreem uitvergroot, weer als schoonheidsideaal naar voren geschoven. Dit levert voor veel jonge mensen grote problemen op want zij kunnen zich niet vinden in die plastic beelden en gaan wanhopig op zoek naar wie ze zijn.

Het interview met Giselinde Kuipers gaat over schoonheid als ongelijkmaker. Hoe kon het belang van schoonheid zo toenemen, wordt als vraag gesteld en beantwoord vanuit de ontwikkeling van de spiegel en de visuele beeldcultuur rond 1920. De diensteneconomie, de opkomende consumptiecultuur in de jaren zestig, de invloed van reclames, zelfoptimalisatie en de bewustwording van de bekekene te zijn. De opkomst van de cosmetische chirurgie wordt niet expliciet genoemd, terwijl die toch al een aantal jaren via de media het normaliseringsproces sterk hebben beinvloedt. Denk aan het eerste Make me Beautiful programma’s op televisie en nu de invloed van door AI gegenereerde beelden op Instagram en TikTok. Onze jonge mensen die veel op sociale media scrollen, zien op deze manier duizenden gemanipuleerde beelden over vrouwelijkheid en mannelijkheid. Daar is moeilijk tegen op te boksen.

Het laatste artikel van de schoonheidsspecial gaat over de trends van de laatste vijftig jaar.

Ik zie in dit gemanipuleerde schoonheidsideaal een enorme teruggang en onvrijheid om vrouwelijkheid en mannelijkheid vorm te geven. Mannelijkheid en vrouwelijkheid vormen een woordpaar en hebben geen essentie, maar staan in relatie tot elkaar. Wij zijn allemaal vrouwelijk en mannelijk in een bepaalde verhouding en door de uitersten als ideaalbeeld te presenteren, wordt verbinding tussen mensen heel lastig.

Je bent al mooi. Durf jou te zijn.

Voelt u de druk om alles te kunnen en te zijn? Schrijf me

Lieve mensen

Mijn nieuwe boek Zeg me wie ik ben, is in de eindredactiefase. Wat een monnikenwerk en wat een geduld en precisie moet een mens daarvoor opbrengen. Het is niet mijn favoriete deel van het schrijfproces maar wel noodzakelijk. Wat ben ik blij met Mieke van Dalen, mijn geweldige eindredactrice die niet alleen corrigeert maar ook actief meedenkt over structuur.

Ik had een concept ingeleverd met tien hoofdstukken en dat zijn er nu 8. Allerlei zinnen en stukjes tekst weet zij te verschuiven en verplaatsen, waardoor de tekst strakker wordt en daardoor leesbaarder. Het lijkt wel alsof mijn hele manuscript in de breedte in haar geheugen zit. Zij legt daarbij alles met een vriendelijke toon aan me voor, zonder dat ze mijn stem aantast. Ik kijk er met bewondering naar.

Naast de eindredactie zijn we vanuit uitgeverij Ten Have bezig met een podcastserie. Lezers kunnen vragen stellen, onderwerpen voorstellen, die we in de podcast kunnen bespreken. Waar wil jij meer van weten? Ik heb al mooie en ontroerende brieven van mensen met wonden in hun gezicht gekregen en ook anorexia is een geliefd onderwerp. Schroom niet en stel me uw vragen rondom uiterlijk, zelfbeeld, de relatie met anderen, de maatschappelijke druk, cosmetische chirurgie of sociale media. Stel uw vraag als ouder, als docent, als consument, als vriendin, als nieuwsgierige of welke positie u maar verkiest. Waar zit u mee?

Ook zonder deze oproep schrijven mensen me of spreken me aan tijdens lezingen, maar een persoonlijke vraag stellen waar ik de tijd voor kan nemen, verhoogt de kwaliteit van mijn respons. Ik kijk ernaar uit. Wacht niet te lang. Stuur uw brief naar e.m.woertman@uu.nl liefst voor 9 augustus a.s. zodat ik die kan beantwoorden, uiteraard anoniem, in de podcastserie.

Buitenkunst dat zou iedere stad en dorp moeten organiseren

De afgelopen week was ik in Dronten. Buitenkunst, heet de vrijplaatst en deze bestaat al 54 jaar. De opening is met Pinksteren in Drente en gaat dan in de zomervakantie over naar Dronten, waar 7 weken uit allerlei kunstvormen te kiezen valt. Schrijven, dansen, theater, fotografie, beeldhouwen, schilderen, animatie en zingen, heel veel zingen, vaak op hoog niveau. Op het terrein staan een aantal grote werktenten, waar de kunsten vorm kunnen krijgen maar ook het omringende bos wordt goed gebruikt.

Nooit eerder was ik daar geweest maar wel goede verhalen gehoord van mijn schoonzus en geliefde maar ik dacht dat is niets voor mij, omdat ik mezelf niet creatief vind, niet van kamperen houdt en geen groepsmens ben. Maar goed aangezien ik ieder jaar iets nieuws probeer, koos ik met grote aarzeling dit jaar voor Buitenkunst en om niet helemaal ontregeld te raken, koos ik voor de kunstvorm die ik het meest omarm en dat is schrijven, essay schrijven, dit keer.

Het essay is een vrije literaire vorm en betekent probeersel. In de folder staat de volgende wervende tekst: “Al schrijvend en lezend onderzoeken we hoe je verschillende literaire genres combineert, hoe je teksten van anderen kan gebruiken, hoe je een essay persoonlijk maakt en hoe je het geheel onder spanning zet”. De workshops werden door Anja Sicking gegeven en we waren met 17 cursisten, 4 mannnen en 13 vrouwen in de leeftijd van 19 tot dik in de 70. 12 workshops in een week, dat was aanpoten.

De eerste opdracht die we kregen was een Voetnoot bij de menselijke komedie te schrijven, geinspireerd op de voetnoten van Arnon Grunberg die dit dagelijks, acht jaar lang, voor de Volkskrant deed met maximaal 150 worden. Dat was nogal een uitdaging omdat ik meestal langere teksten schrijf. Ook is mijn werk niet doorspekt met beeldspraak en metaforen en die moesten er zeker in en dat alles op een stellige, prikkelende toon. Na de voetnoot, maakten we nog drie essays, steeds met meer woorden en met andere opdrachten, zoals zintuigelijk schrijven.

Zie hier het resultaat zoals we die uiteindelijk aan de anderen hebben laten zien in de vorm van een leestafel.

Ik sliep die week als een roos in ons tenthuisje, at in het restaurant waar prima maaltijden werden geserveerd door zeer aardige jonge mensen en ging na een week met vier min of meer affe essays naar huis, waar ik nog steeds het gezang hoor uit de zangworkshops en beelden van schilderijen en dans op mijn netvlies heb van al die kunstenmakers en bovenal de echo’s van verhalen van de andere schrijvers. Dank voor deze prachtige ervaring. Ik gun iedere stad en dorp een buitenkunst plaats, waar we aan elkaar vragen, wat ga jij maken?