Noem me bij mijn naam

Geplaatst op door
2

Op 8 maart jl. internationale vrouwendag, werd ik in de prachtige boekhandel Broese geinterviewd door Grietje Braaksma en kreeg als dank Verboden schrift van Alba de Cespedes.

Het boek is al in 1952 voor het eerst uitgegeven in Italie en pas recent in het Nederlands vertaald. Het verhaal speelt zich af in Rome in de jaren vijftig waar een vrouw sigaretten gaat kopen voor haar man en voor zichzelf koopt ze een zwart schrift. Het schrift dat haar hele leven zou veranderen maar dat wist ze uiteraard niet.

Valeria is een bescheiden vrouw, moeder van een zoon en een dochter en kantoorbediende. Haar eigen naam heeft ze al jaren niet meer gehoord. Haar man noemt haar mama. Door in haar schrift haar dagen te beschrijven, verandert er langzamerhand van alles in haar en dus ook om haar heen.

Ik vind het een geweldig tijdsdocument van drie generaties vrouwen en alle maatschappelijke verschuivingen op een intiem, klein niveau weergaloos beschreven. Valeria probeert haar dochter te disciplineren in haar vrouwenrol en de moeder van Valeria doet dat bij haar. Zelden heb ik de intergenerationele overdracht van vrouwelijkheid en de vrouwenrol beter beschreven gezien dan in dit prachtige boek.

Ik moest ook denken aan het gedicht van Neeltje Maria Min Voor wie ik liefheb, wil ik heten

mijn moeder is mijn naam vergeten mijn kind weet nog niet hoe ik heet hoe moet ik mij geborgen weten? noem mij, bevestig mijn bestaan. laat mijn naam zijn als een keten. noem mij, noem mij, spreek me aan, o, noem mij bij mijn diepste naam.

voor wie ik liefheb, wil ik heten.

De Woudkapel wat een schitterende plek

Geplaatst op door
Beantwoorden
Woudkapel 16 maart 2023

Wat een schitterende plek de Woudkapel in Bilthoven, voor vrijdenkers en zinzoekers. Ze hebben net hun 100 jarige bestaan gevierd. Kijk eens op hun site www.woudkapel.nl en je ziet een keur aan lezingen, muziek, exposities, films, dansavonden en inspiratiedagen.

We werden ontvangen door een bestuurslid. De Woudkapel wordt gerund door een grote groep vrijwilligers die zich met hart en ziet inzetten. De kapel ademt rust, bezinnig en omarming uit en zo ook de mensen.

In de lezing probeer ik Wie ben ik als niemand kijkt te verbinden aan het boekenweekthema Ik ben alles. Mijn openingszin was “Waar begin je je verhaal? Waar ligt het begin van degene die je bent?

In het middendeel vertelde ik over dat je gaat lijken op wat je vereerd dus wees voorzichtig aan wie je je liefde, tijd en toewijding geeft. Werkelijk contact vraagt om tederheid. De tast is het zintuig van wederkerigheid.

Afrondend zei ik dat we een mens met vele gezichten zijn. Empathie met mijzelf is minder makkelijk dan het lijkt, om de eenvoudige reden dat het mijzelf, minder mij en minder zelf is dan gedacht. We laten ons een identiteit aanmeten door de ander en beseffen dat nauwelijks. Vervreemding is geen vervreemding van een oorspronkelijke identiteit maar van wat ons lichaam ervaart en niet werd gevalideerd.

Zo krijgt u een beetje beeld van deze lezing in het kader van de boekenweek in de prachtige Woudkapel. Vele vragen werden er gesteld en er ontstond resonantie. Ik ga er zeker nog eens terug en heb al verschillende aansprekende activiteiten gevonden om naar uit te kijken. Dank aan de Bilthovense boekhandel voor deze uitnodiging en de mooie avond. Dank aan het publiek die mij zo open onthaalde.

Boekenbal Ik ben alles

Geplaatst op door
Beantwoorden

Boekenweek 2023 waarvan vrijdag 10 maart 2023 de aftrap was met een boekenbal in de Amsterdamse Schouwburg. Het thema is Ik ben alles en de dresscode grenzeloos met een vleugje oranje of roze.

Het sneeuwde vrijdag en het was erg koud in Amsterdam. Ik had een hotel geregeld op loopafstand van het boekenbal om op deze manier nog meer te genieten van mijn eerste boekenbal. Mijn uitgeverij in de persoon van Niels Cornelissen had kaarten voor me aangevraagd. Hoe de selectie precies gaat is me nu nog niet helemaal duidelijk maar mijn uitgever Ten Have vroeg de kaarten aan bij het CPNB en tot mijn plezier kreeg ik ze ook.

Om iets voor 22.00 liepen we in de kou naar het bal. Het gebouw was mooi verlicht en op de gevel was te lezen “De literaire vrijheid is ons grootste goed”. Er waren een soort rookmachines opgesteld buiten en behalve een soort mist die dat veroorzaakte, gaven ze misschien ook wel wat warmte af. In de rij was het een gezellig soort gekeuvel. De kaartcontrole verliep snel en binnen kregen we consumptiemuntjes en werd ons de garderode gewezen. Direct werd ik door twee vrouwen gedag gezegd. Een was een journaliste die me ooit geinterviewd had en met een andere vrouw had ik in een Forum gezeten. Grappig. Ik vond dat ook wel knap van hen want ik had de hele avond iets van hoe heet hij/zij ook alweer.

Na een glas champagne of sekt, het was in ieder geval iets met bubbels, gingen we vrij snel dansen. Dat was best lang geleden en in het begin werd lekker dansbare muziek gedraaid. Na een nummer of vijf, ploften we in de mooie rode stoelen en keken onze ogen uit. Uiteraard waren er veel schrijvers maar ook veel media mensen. Het leukste vond ik dat de vrouwen er zo verschillend uitzagen.

Amper opgespoten lichaamsdelen gezien. Wel een keur aan verschijningen. Onopgemaakte vrouwen, kniekousen met bloemetjes jurk, maatpakken, cocktailjurken, vrouwen van wie de lichaamsvormen goed te zien waren, zwangere vrouwen, oudere vrouwen in prachtige gewaden.

Rondom oudere schrijvers toch hier en daar een kleine hofhouding maar ik vond het vooral vrolijk en druk.

Iets na twaalf uur vond ik het welletjes en innig tevreden verlieten we het bal. In de hal van de schouwburg kregen we een notitieboekje en mochten we een boek uitkiezen. Een van de 25 boeken die door het CPNB waren uitgekozen als tip in de boekenweek. En tot mijn grote plezier stond mijn boek er ook bij. Kijk maar op de foto. Daar liep ik wel over te gniffelen want de boeken waren allemaal met hetzelfde zilveren papier ingepakt zodat je niet wist welk boek je pakte. Hoe leuk zou het zijn als Marion Bloem of Annejet van de Zijl mijn boek zou kiezen. Of Joost Prinsen. Met een grote glimlach liepen we naar ons hotel.

Internationale vrouwendag bij boekhandel Broese Utrecht

Geplaatst op door
Beantwoorden
fotograaf Barend Boot 8 maart 2023 Utrecht Broese

Gisteren, 8 maart 2023, werd ik publiekelijk geinterviewd door Grietje Braaksma van de fantastische boekwinkel Broese in Utrecht. Luilekkerland voor mij. Wat een overvloed, wat een kennis, wat een nieuwe deuren, wat een verhalen liggen daar te wachten om door ons te worden gelezen.

fotograaf Barend Boot Grietje Braaksma en ik Broese Utrecht 8 maart 2023

Het was koud en donker en het regende toen we aankwamen in Utrecht. Wat een drukte toch. Allerlei mensen op fietsen die van alle kanten lijken te komen met een snelheid waar ik duizelig van raak. Goed uitkijken bij het oversteken en daar de prachtig verlichte boekwinkel zien. De deur openen en in het stralende gezicht van Grietje Braaksma kijken die er prachtig uitzag in een voor mij Japans achtig gewaad. We werden meer dan welkom geheten en konden in een kantoor een kop thee drinken om even bij te komen. De zaal liep al vol met geanimeerde stemmen en Grietje en ik namen plaats achter een tafel, tussen de boeken. Een enkele man en een grote groep vrouwen zo tussen de veertig en tachtig zaten voor ons. Oud studenten, collega’s van de universiteit, een oud collega van een buurthuis waar ik ooit werkte, een moeder van een vriend van mijn zoon en een grote groep gezichten die ik niet eerder zag.

Maar niet zo verwonderlijk op 8 maart, het werd de meest feministische bijeeenkomst rondom Wie ben ik als niemand kijkt. Ik sprak mijn verbazing en nijd uit waarom we de rijkdom en de verworvenheden van de tweede feministische golf uit handen hadden gegeven. De veelheid en gelaagdheid van de invulling van het vrouwbeeld hadden laten versmallen en ons mensbeeld reduceren tot een homo economicus. Daarmee sluiten we grote groepen mensen uit en maken we ook van onszelf een ding.

Er zijn geen lelijke mensen, zei Grietje Braaksma en dat ben ik met haar eens. Herinner je die keer dat iemand haar verhaal begint te vertellen en jij open en met aandacht luistert, dan verdwijnen concepten als mooi en lelijk en kan er iets stromen tussen ons.

In de zaal zat een jonge moeder die zichzelf te zwaar vond en om die reden in de tuin middels een video stond te sporten. Een fitgirl vertelde haar welke bewegingen ze moest maken. Haar zoontje van drie kwam de tuin in en zag zijn moeder en de vrouw op het filmpje. Hij zei: “dat ben jij maar nu met een staart”. Wat een geweldig verhaal want het leert ons opnieuw dat open kijken, iets heel anders laat zien dan dik en dun.

En zo buitelden de vragen en verhalen door elkaar. Ik vermoed dat we elkaar bemoedigend hebben en daar is zoveel behoefte aan. Elkaar in de ogen kijken, verhalen vertellen, jezelf warmen in de ogen van een ander. Het andere en het eigene tegelijkertijd kunnen verdragen.

Een jonge vrouw zei bij het tegengaan tegen me “je hebt me weer aan gezet”.

Altijd na zo’n bijeenkomst als ik de kou dan weer inga en zielsblij dat een geliefde mij rijdt en getuige wilde zijn van de avond, komt er altijd de vraag dezelfde vraag langs “Waarom doe ik dit? “. Ik vermoed dat het antwoord is om mezelf weer aan te zetten en hopelijk een ander, om de kilte uit onze botten te verdrijven en moedig samen en ieder op haar eigen weg toch voorwaarts te gaan.

Kritiek op het uiterlijk van Madonna

Geplaatst op door
Beantwoorden

Van moeke tot milf: hoe de kritiek op Madonna’s uiterlijk bewijst dat de dubbele standaard nog springlevend is (demorgen.be)

Duras in Singer Laren oktober 2022

Dit prachtige portret zag ik afgelopen najaar in het Singer Museum in Laren. Het portret heeft niets en alles te maken met de kritiek op het uiterlijk van Madonna.

Afgelopen weekend stond er een artikel in de Belgische krant De Morgen over de kritiek op het uiterlijk van Madonna. Het artikel zit achter een betaalmuur en daarom deel ik hier het interview met mij.

Soms lijkt het alsof we het ouder wòrden uiteindelijk erger vinden dan ouder zìjn. Ouder worden is, volgens De Beauvoir, “een angst die je bij de keel grijpt omdat je leven voorbij is, ook al dreigt de dood nog niet.” In oud zijn lijken we vervolgens wel berusting te vinden, getuigen de vele reacties van oudere mensen die zeggen dat ze veel zelfzekerder zijn geworden, zich minder aantrekken van wat anderen denken en gek genoeg ook beter in hun vel zitten, ook al zit dat vel allemaal wat losser. Liesbeth Woertman, emeritus hoogleraar psychologie (Universiteit Utrecht) en expert lichaamsbeeld, vond de discrepantie die heerst tussen het beeld dat de maatschappij ophangt van ouder worden en haar ervaring van ouder zijn zodanig groot dat ze er het boek Wie ben ik als niemand kijkt? (2022) over schreef. “Het stoort me al jaren dat het heersende beeld zo streng negatief is. Vrouwen vertellen me hoe ze zich met ouder worden steeds vaker onzichtbaar voelen en het gevoel krijgen niet meer mee te tellen. Dat terwijl ouder wordende mannen wel naar waarde worden geschat. Dit boek kwam er dan ook omdat die ellendige situatie zo contrasteert met hoe ik het zelf voel”, zegt ze in een interview in deze krant. “Ik vind ouder worden net de fijnste tijd. Ik heb minder verantwoordelijkheden, moet niet werken en de centen van mijn pensioen komen binnen. Ik ben redelijk gezond, kan van alles doen om me te ontwikkelen en heb zelfvertrouwen. ‘Dat is een geheim dat ik moet delen’, dacht ik.”

“De hamvraag van je artikel zou aangevuld kunnen worden met hoe mogen vrouwen ouder worden en mogen we dat ook zien”, zegt Woertman. “Mogen we de gezichten van (oudere) vrouwen lezen, mogen en willen we hen echt zien? Als we de mens alleen als homo economicus zien dan zijn ouderen slechts kostenposten. Maar zien we de mens als uniek gelaagd wezen dat in iedere periode van haar leven een bijdrage kan leveren, dan kijken we ineens anders. Want welk mensbeeld schuilt er achter het wegzetten, het onzichtbaar proberen te maken van oudere vrouwen? Onze tijd vraagt om een nieuwe kijk op het ouder worden – met name een andere kijk op oudere vrouwen. Niet alleen vanuit een objectiverende blik op seksuele aantrekkelijkheid maar een subjectieve blik van mens tot mens, van hart tot hart.”

Tijd voor eerherstel dus, voor de oude mens in het algemeen en de oude vrouw in het bijzonder. Door op de eerste plaats te beseffen dat als we het over oude mensen hebben, we het hebben over onze toekomstige zelf. En dat we die toekomst met wat geluk dus ook zelf voor ogen en in handen kunnen houden. Geen onvermijdelijk schuifelen naar een eindpunt waarop je De Oude Vrouw bent geworden en samensmelt met een archetype op de achtergrond, maar een toekomst waarin je een oude vrouw bént, met al je eigenheden, interesses, keuzes, trekjes en meningen. 

Kijk nog eens rustig naar het zelfportret van Duras en geniet.

Weg bij je scherm en terug naar je lichaam voor eerstehandservaringen

Geplaatst op door
Beantwoorden
Isabella en Iris in de keuken met oma Lies

Een van de fijnste dingen om te doen is met mijn kleindochter bakken en koken. Samen in de keuken staan. Soms doet er een vriendinnetje mee. De aandacht van eerst het recept lezen. De spullen bij elkaar zoeken en de volgorde bepalen. Hoe verhouden onze lichamen zich tot elkaar in de keuken die niet heel groot is? En dan het kijken naar elkaar, knipogen, praten en lachen. Met de ellebogen in de bloem en het eindeloos kneden van de meel. Het plezier en trots van iets nieuws leren en dan samen eten.

In Vrij Nederland las ik een intrigerend artikel van Tom Grosfeld met de titel Ontsnap aan je scherm en keer terug naar je lichaam. In dit heldere stuk vertelt hij dat hij alleen in het spelen met zijn zoontje voelt dat hij een lichaam heeft. Sterker nog dat hij in het stoeien met zijn zoontje voelt dat hij een lichaam is.

Grosfeld geeft sterke voorbeelden van de ontljving via de telegraaf, de vaste telefoon, televisie en de digitale ontwikkeling via internet en smartphone. Het lichaam wordt dan een sta in de weg.

“Daarmee verdringen we in toenemende mate de directe ervaring van onze handelingen, voelen de volheid ervan steeds minder, zoals ik dat als kind al deed toen ik de directe ervaring van iemand verkering vragen- de spanning vooraf, het rood worden, het trotst zijn op jezelf omdat je het toch maar mooi gedaan had en het eventuele kusje (of de afgang) na afloop- uitbesteedde aan het veilige virtuele alternatief: een bericht via msn. Een ervaring uit de tweede hand”.

Wat raak wat Grosfeld hier beschrijft. Even een appje sturen aan iemand en zeggen dat je hem/haar leuk vindt. Inderdaad een tweedehands ervaring. De mens ontdekt zichzelf en de wereld immers via de ontmoeting, in het zintuigelijke contact met feitelijke dingen en mensen. Direct, onbemiddeld en dus heel lichamelijk in het kloppen van je hart, het knikken van je knieen, je opgetrokken schouders, je verwachtingsvolle blik en dan het magische moment of de ander resoneert.

Laten we elkaar aankijken, naar elkaar knipogen, een bemoedigend klopje geven, glimlachen, samen stoeien, samen slapen, samen vrijen, samen koken, voelen en ruiken, onbemiddeld en direct, van mens tot mens. In deze eerstehands ervaringen voelen we dat we echt leven en in verbinding staan met elkaar en de ons omringende wereld.

Iedere woensdagavond zit ik doodmoe en innig tevreden nog even de krant te lezen en ga dan vroeg naar bed met een grote glimlach om mijn lippen.

Schiermonnikoog pleisterplaats van rust en inspiratie

Geplaatst op door
Beantwoorden

foto Linda van Ooijen

Ieder jaar ga ik met twee jongere vriendinnen een week naar Schiermonnikoog om uit te rusten, bij te praten en te schrijven. Ook wandelen hoort erbij zoals je op de foto kunt zien. Het blijft bijzonder om op Schier te lopen en bijna geen mens tegen te komen in deze weidsheid. Deze week veel harde wind en regen en iedere middag verschijnt dan toch even de zon. Hier en daar beginnen al wat struiken uit te lopen en ook wat konijnen gezien en veel vogels.

We schelen een jaartje of dertig in leeftijd en dat speelt naar mijn idee geen enkele rol. We spreken open over relaties, het onderwijs en het klimaat. We voelen ons alledrie verbonden met andere levende wezens en de ons omringende natuur. We vertellen over ervaringen van eenheid en heel voelen en over onze gebrokenheid.

Soms zwijgen we uren en zit ieder achter haar laptop om nieuw onderzoek op te zetten, een nieuwe cursus te maken of een artikel te schrijven. Ik heb deze week mijn cursus Wie ben ik als niemand kijkt voor de HOVO in de zomer van 2023 in Utrecht in de steigers gezet. Heel fijn om zo op tijd te beginnen, zonder stress, en weer iets nieuws te maken. In gedachten praat ik al met de cursisten. Grappig eigenlijk want ik heb geen idee wie er mee gaan doen.

Vannacht kwam er ook nog een nieuw boek langs maar die heb ik gevraagd om nog even te wachten. Zondag de kerkdienst in de Keizersgrachtkerk en met de voorbereidingen voor de boekenweek heb ik mijn handen voorlopig meer dan vol.

Vandaag nog ruimte en rust en samen zijn. Heerlijk.

Spraakmakers over vrouwen, voedsel, uiterlijk en het sprookje van het ideale gewicht

Geplaatst op door
Beantwoorden

Spraakmakers – 30 januari 2023 – NPO Radio 1 Gemist | NPO Radio 1

Vanmorgen bij het radiopgramma Spraakmakers spraken we over het essay van Sarah Meuleman dat zij schreef voor NRC handelsblad. https://www.nrc.nl/nieuws/2023/01/06/het-sprookje-van-het-ideale-gewicht-elke-vrouw-gelooft-erin-a4153545

Het sprookje van het ideale gewicht vertelt het verhaal dat er pas van ons wordt gehouden als we heel slank zijn met grote borsten en billen, want dat is het huidige schoonheidsideaal.

Waarom laten we ons als vrouwen zo gijzelen, terwijl we allemaal weten dat een levend wezen niet kan voldoen aan gemanipuleerde beelden. Dat komt omdat we massaal in ons hoofd wonen waar de beelden hun invloed kunnen uitoefenen. We vergelijken ons levende lijf met die ideaalbeelden en zijn heel ontevreden.

De enige oplossing is uit het hoofd in het lichaam en voelen wat je lijf nodig heeft aan rust, aan voedsel, aan strelingen, aan bewegen en daaraan toegeven. Durf jou te zijn. Wees voorzichting en kieskeurig waar je je tijd, aandacht en liefde aan geeft.

Stop met het objectiveren en jezelf als een ding te zien dat de commando’s uit het hoofd moet opvolgen maar VOEL. Stop met het streven naar perfectie maar voel wat je vandaag nodig hebt, wat je vandaag te geven hebt en geniet van wat je lijf allemaal kan.

Hoera voor de bibliotheken en de boekwinkels

Geplaatst op door
Beantwoorden
fotograaf Barend Boot in de bibliotheek van Roden 22 januari 2023

Zondag 22 januari 2023 was ik gevraagd om over mijn nieuwe boek te vertellen in de bibliotheek van Roden die in samenwerking met boekhandel Daan Nijman deze middag had georganiseerd. Een open middag over Wie ben ik als niemand kijkt waar ik geinterviewd werd door Annette Timmer en waar het publiek een actieve bijdrage aan leverde. In een uitverkochte zaal werden we warm welkom geheten.

Annette Timmer is presentator, interviewer en organisator. Ze is samensteller en medepresentator van De Literaire Hemel en andere literaire evenementen. Een uur lang gaf ze door haar diversiteit aan vragen het publiek een mooie context rondom mijn boek. Varierend van persoonlijke vragen rondom kledingkeuze, mijn rol in mijn gezin van herkomst, mijn ziekte en kracht, het sociale stijgen en mijn liefde voor bibliotheken tot de inhoud van mijn boek en een stukje voorlezen.

Als ik vroeger dagdroomde over mijn toekomst dan zag ik altijd een grote boekenkast voor me met een makkelijke stoel en een leeslamp. De rest van een eventueel huis kon ik niet verzinnen. Boeken als openingen naar andere werelden waren in mijn televisie- en internetloze jeugd voor mij van levensbelang. Maar ook nu nog leer ik bijna met ieder boek dat ik lees iets nieuws.

De laatste vraag die een mevrouw van 80 jaar me stelde wil ik graag delen. Ze zei:”ik ben net zo’n nieuwsgierig iemand zoals u. Er is zoveel interessants en moois te horen, te zien en mee te maken. Kunt u me helpen hoe ik hiermee om kan gaan”.

Ik zei tegen haar. Ik lees Genesis op dit moment van Jonathan Sacks. Van hem leer ik dat kiezen heel belangrijk is. We hebben allemaal drie geschenken te geven in het leven. Dat is onze tijd, aandacht en onze liefde. Wees kieskeurig aan wie of aan wat je die geeft. Waar besteden we onze tijd aan? Aan wat of wie zijn we toegewijd? Waar we veel tijd aan besteden en waar ons verlangen zich op richt, dat worden we. Je gaat lijken op wat je vereert, dat hoorde ik bij de grote Joodse rabbi Jonathan Sacks in zijn uitdagende boek Genesis.

Het was een fijne levendige middag in het hoge noorden, goed georganiseerd met een open publiek waardoor de energie goed kon stromen. Met een gevoel van verbondenheid reden we naar huis zonder veel te spreken. Zielstevreden.

MAVO klanten inspirerende interviews

Geplaatst op door
1

Nederland, Wijk bij Duurstede, 2022 Liesbeth Woertman ,emeritus hoogleraar psychologie Foto: Bob Bronshoff

Vrijdag de 13de werd in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam het boek Mavo klanten gepresenteerd door de auteurs Jim Jansen en Peter de Brock. Een bomvol Pakhuis met een sprankelende show waar veel gelachen werd en de MAVO gevierd.

Het boek bevat 21 interviews met mensen die op de MAVO hun middelbare schooltijd begonnen en allen heel goed in hun vak zijn geworden. Ze zijn journalist, minister, chef-kok, muzikant, acteur, hoogleraar, cabaretier of topsporter geworden.

Ik heb toegestemd in een interview om te laten zien aan mensen die nu op het VMBO zitten dat er nog van alles mogelijk is in je leven. Graag zou ik zien dat we als samenleving veel meer waardering gaan krijgen voor praktisch opgeleiden. Het huidige tekort aan goede vakmensen doet zich nu al gelden en gaat hopelijk helpen om iedereen bewust te maken hoe belangrijk loodgieters, timmerlui en verzorgenden zijn. De samenleving snakt naar mensen die met hun handen kunnen werken.

Hou op om over hoog en laagopgeleiden te spreken. Laat ieder mens bloeien op haar/zijn manier.

Wat me vooral opviel tijdens die bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger was de snelheid, de vrolijkheid en de directheid van iedereen. Er was een sfeer van volledige gelijkwaardigheid en speelsheid. Heerlijk om daar deel vanuit mogen maken.

Nederland, Amsterdam, 2022 Boekpresentatie ‘Mavoklanten”, Jim Jansen en Peter de Brock, Pakhuis de Zwijger Foto: Bob Bronshoff

Het harde werken van vooral de twee topsportsters vind ik indrukwekkend. Bettine Vriesekoop de tafeltennister en Vera Koedooder de wielrenster die vanaf jonge leeftijd uren en uren trainden om op die manier de beste te worden in hun vak.

Lees ieders verhaal en laat je inspireren, zowel door de MAVO docenten als hun leerlingen. Ik was geraakt door de gedrevenheid van de topsportsers maar zeker zo interessant is de opmerkelijke rol van sommige docenten die hun leerlingen bemoedigden en de lange zoektocht van anderen. Zelf werd ik geraakt door het lezen van een gedicht dat een verlangen bij me wakker maakte naar schoonheid.

Je moet een beetje geluk hebben dat je een bevlogen docent tegenkomt of dat je ouders iets in je zien wat je zelf nog niet ziet. Het spannende aan het leven is dat er allerlei schatten in iedereen zitten die nog niet tot ontwikkeling zijn gekomen.