Lichaamsbeeld en eetstoornissen

Morgen opponeer ik in het academiegebouw op het Domplein van de Universiteit Utrecht waar Marlies Rekkers haar proefschrift Body image in eating disorders verdedigt.Het proefschrift richt zich op negatieve lichaamsbeleving bij eetstoornissen. Een negatieve of verstoorde lichaamsbeleving wordt beschouwd als een kernsymptoom van een eetstoornis. De promovenda heeft vier mooie studies gedaan aan de hand van vier vragen: moet er meer nadruk liggen op lichaamsbeleving in de behandeling van patienten met eetstoornissen? Hoe moeten we de negatieve lichaamsbeleving behandelen? Hoe kunnen we functionele lichaamsbeleving integreren in de behandeling van lichaamsbeleving? En als vierde vraag wat is de rol van depressieve symptomen in de behandeling van de lichaamsbeleving bij eetstoornissen.

Nadat ik haar werk had gelezen, bleef de vraag maar in mijn hoofd zoemen of de ontwikkeling van lichaam naar een zelf zoals beschreven door Rivka en Damsio behulpzaam zou kunnen zijn om de rol van lichaamsbeleving beter te begrijpen. Het voelende lichaam in de baarmoeder en de eerste maanden na de geboorte, is daar iets niet goed gegaan misschien? Vrij snel opgevolgd door het ruimtelijke lichaam en wanneer dit actiever en doelbewuster wordt verschijnt het actieve lichaam tussen zes en achttien maanden. Dan doet de taal haar intrede, bij Riva het persoonlijke lichaam genoemd, bij Damasio het autobiografische zelf, het moment waar kinderen in staat zijn hun lichaam als een geheel waar te nemen. Het talige lichaam wordt op de hielen gezeten door het geobjectiveerde lichaam, ongeveer rond drie jaar waardoor gevoelens van schuld of schaamte kunnen verschijnen. Als laatste wordt het sociale lichaam genoemd, de vierjarige kleuter wordt zich bewust van culturele normering. De ander kijkt en zegt hoe je eruit moet zien. Het gaat in de ontwikkeling steeds om de ervaring van het lichaam in verbinding met anderen en de omgeving. In de Puberteit komen daar de lichamelijke, seksuele kenmerken bij met haar nieuwe, vaak heftige gevoelens, waardoor het lichaamsbeeld opnieuw bijgesteld dient te worden. Dat is voor veel pubers een lastige taak.

Anorexia komt meestal voor tussen 14 en 24 jaar hoewel we de laatste jaren, ook jongere kinderen zien , die worden opgenomen. Boulimia komt meestal iets later voor, zo tussen 16 en 20 jaar.

Er is veel voor het zeggen om het een lichaamsbeeld storing te noemen, omdat na behandeling vaak het lichaamsbeeld nog steeds negatief is. Anorexiapatienten voelen zichzelf niet alleen dik, maar zien zichzelf ook als dik zo blijkt uit een creatief onderzoek van collega Anouk Keizer.

Je lichaam beter leren voelen, lijkt een belangrijk onderdeel van therapie aan mensen met een eetstoornis. Dat is Rekkers wel toevertrouwd want zij is Psycho Motorisch Therapeut en psycholoog. Het wordt vast een mooie verdediging morgen en ik zal er zeker weer wat van leren.

Killer Body

Ik had afgelopen zondag weer een Alice in Wonderland ervaring. De deur die ik deze keer opende was de wereld van de bodybuilders en fitness. Zaterdag 8 december en zondag 9 december was er in het conferentie centrum Koningshof in Veldhoven het grootste krachtsportspektakel van de Benelux. Kampioenschappen bodybuiding, Bikini fitness, men’s physique, internationale drc cup powerlifting, njoya league finals en internationale calisthenics 2018. Vraag me niet wat het betekent maar het zijn allemaal krachtsporten waar mannen en vrouwen hun met bruine olie ingesmeerde en gespierde lichamen tonen. Lees verder

Waarom vinden we wat we vinden?

Obesitas
Afgelopen week was er een Youtube-filmpje waarin het ging om de vraag welke kleur een jurk had. Sommige mensen zagen goud/wit en anderen zwart/blauw Als we zelfs onze ogen niet meer kunnen vertrouwen, wat dan nog wel? Het was één van de vragen die rondzong in sociale media. Geweldig leuk voorbeeld van psychologie in het dagelijks leven. Lees verder

61

61

Ik ben 61 jaar geworden. Dat klinkt oud. Het betekent in ieder geval dat ik het grootste deel van mijn leven achter me heb. Ik fietste naar de universiteit in het nieuwe jaar en realiseerde me sterk dat ik nog slechts enkele jaren werk. Dat maakte weemoedig en rustig. Weemoedig om het voorbij gaan van dingen in het leven waar je van houdt. Rustig omdat het ook fijn is om geen grote ambities meer te hebben en geen grote plannen. Lees verder

Leren van ons lichaam

Labels

Na een lezing over Ik ben mijn verhaal, kwam er een jongen naar me toe die vertelde dat mijn verhaal hem had geraakt en dat hij autist was.

Ik heb daar lang over na moeten denken. Een belangrijk kenmerk van autisme is toch dat die mens zich moeilijk in kan leven in een ander? Hij was geraakt en we hebben zeker vijf minuten met elkaar gesproken. Waarom zei hij: ‘Ik ben autist?’ Ik zag een vriendelijke jongeman, die zich tot mij richtte en waarmee ik een fijn contact had. Lees verder

Lichamen aan zee

Strand

Met de Pasen hebben we genoten van vier vrije dagen aan zee. We hadden prachtig weer. Mooie wolken in allerlei vormen staken duidelijk af tegen de blauwe lucht. De zee schuimde en rolde haar water heen en weer. Kinderen waren geconcentreerd aan het graven en scheppen alsof hun leven ervan af hing. Vaders die zand van voetjes afveegden voordat zij de sokken van hun kinderen aandeden. Moeders die als boeddha’s in het zand zaten, naast hun spelende kinderen.

VliegersDe vliegers leken moeiteloos op de wind te dansen. Meeuwen schreeuwden en vlogen cirkels van boven naar beneden. En dan dat geweldige licht, zo moeilijk te omschrijven, maar dat licht waar je licht van wordt. Surfers die hun kunsten vertonen. Ballen die heen en weer werden geschoten en hoge stemmen.

Gigantische buik

De lichamen aan zee waren heel verschillend ingepakt. Ik zag joggingpakken die hooggesloten waren en de muts op tegen de wind. Ik zag veel blote voeten en een jonge vrouw met een kindje die tattoos rond haar enkels had. Ik zag mannen strak in het pak en Marokkaanse meisjes giechelend en geheel gekleed. En ik zag een man van een jaar of zestig met een blonde paardenstaart, zijn overhemd open, waardoor zijn gigantische buik alle ruimte kreeg, die hij zonder gene aan de wereld toonde.

Vriendelijke ober

Ik zag een oude vrouw met een groot stuk hout onder haar arm, haar lichaam fier rechtop alsof ze een totem met zich meedroeg, heel bedachtzaam. Haar lichaam ingepakt in eindeloze lappen. Twee vrouwen met kunstnagels, veel make-up en vijf kinderen patat eten en regelmatig deelde een van die vrouwen een tik uit. De kinderen leken eraan gewend en keken wat gegeneerd voor zich uit. Bewegelijke lichamen die zich moeilijk leken te disciplineren. De ober met zijn vriendelijke en open gezicht die uren onvermoeid aan iedereen vroeg wat hij voor hen kon betekenen. Keurig gekleed in een wit overhemd en zwarte broek.

Ik zag vooral spelende lichamen. Lichamen die blij waren dat ze werden uitgelaten.

Door: Liesbeth Woertman

Psychologie van het Uiterlijk

Liefkozend strelen goed voor lichaamsbewustzijn

rubberen hand illusie

Haike van Stralen, neuropsychologe en collega’s hebben een onderzoek gedaan naar de invloed van aanraken op het lichaamsbewustzijn. Zij gebruikten daarvoor de ‘rubberen- hand-illusie’.

Gezonde vrijwilligers worden zittend aan een tafel zo opgesteld dat één van hun armen achter een schot zit. Zij zien die arm dus niet. Wel zichtbaar is de andere arm en een rubberen arm. De onderzoekers strelen de rubberen en de onzichtbare arm en hand.

Langzaam en aandachtig strelen

Vooral de langzame strelingen over de arm en de bovenkant van de hand ervoeren de deelnemers als aangenaam. En het waren juist prettige aanrakingen waardoor de deelnemers de rubberen hand meer als eigen lichaamsdeel beschouwden: bij aangename aanraking was de illusie van de rubberen hand als onderdeel van het eigen lichaam het grootst.

Van Stralen merkt op: “Dat betekent dat langzaam, liefkozend strelen over de arm meer lichaamsbewustwording creëert.” Een niet geringe implicatie voor patiënten met een stoornis van het lichaamsbewustzijn. “Het is goed mogelijk dat patiënten met deze stoornis geholpen zijn bij affectieve aanraking van het lichaamsonderdeel dat zij ontkennen.”

Fantastisch onderzoek en uiteraard denkt de neuropsychologe hierbij aan implicaties voor patiënten. Maar ik denk dat de uitkomst van dit onderzoek voor iedereen interessant is. Rustige, aandachtige aanraking, hebben we allemaal nodig om ons lichaam te ervaren en ons geborgen te voelen.

 

Door: Liesbeth Woertman.

Waarom vinden we allemaal hetzelfde leuk?

Uniek

Het valt me op dat wij mensen te weinig aan onszelf denken. Klinkt misschien een beetje gek zo out of the blue: maar denk er eens over na. We plaatsen foto’s op Facebook waarop we op ons allervoorbeeldigst staan, zodat we zo veel mogelijk vind-ik-leuks van anderen krijgen. We kopen kleding van dat ene dure merk, want stel je voor dat iemand ons zou zien in een tweedehandsje. En uiteraard moet de muziek van die ene hippe band die op dit moment bekend is geluisterd worden.

Voor wie doen we dingen?

Euhm, ho eens even, waar doen we dat allemaal voor? Voel je je nou echt beter als er “Nike” op het kaartje in je nek staat? En als je een like krijgt van die ene vage kennis van muziekles van drie jaar geleden? De enige “persoon” waar we al deze dingen voor lijken te doen, is anderen. We staan onder enorme sociale druk in ons leven om alleen bepaalde dingen te waarderen en vergeten daarbij dat we leuk en interessant genoeg zijn om zélf de oorsprong van onze voorkeuren te zijn.

Grijze muisjes die in een cirkel lopen

Bijna alles wat we doen, doen we voor de positieve waardering van anderen. Hierbij worden we eigenlijk één groot collectief van mensen die hetzelfde leuk vinden. Grijze muisjes die in een cirkel achter elkaar aanlopen. En daarbij ligt het risico dat we vergeten wie we zelf zijn. Iedereen heeft zijn eigen wensen en voorkeuren, maar durven we daar eigenlijk nog wel gehoor aan te geven?

Zelf beslissen wat je leuk vindt

Volgens mij mogen we best wat meer lekker aan onszelf denken en uit de polonaise van mensen die achter elkaars voorkeuren aan lopen springen. Popmuziek? Nee, vandaag even metal, ik vind die zoete liedjes niks. Adidas sneakers? Die van de Scapino lopen prima en vind ik stiekem veel gaver. Lekker zelf beslissen wat je leuk vindt, hoe je eruit ziet en wat je doet. Daarmee geef je bovendien het goede voorbeeld aan je mede-muisjes om zelf ook uit het collectief te springen.

Door: Diede Heitink