Lou Andreas Salome en Christiane Morgan, twee belangrijke vrouwen voor Jung

Zaterdag 24 februari bezocht ik een interessante middag in het mooie Antropia, vlakbij het station van Driebergen-Zeist deze lezingen werden georganiseerd door de Jung vereniging.

Ann van Sevenant – Lichaamseigen vermogen

Lou Andreas-Salomé is geen onbekende in de wereld van de psychoanalyse en de literatuur. Minder aandacht kreeg de filosofische leefwereld die ze beschrijft en waarin ze een heel eigen weg bewandelt. Vooral in haar later werk bekrachtigt ze haar denken met wat ze ervaart als oervermogens, die ook van betekenis kunnen zijn voor ons vandaag.

Ann Van Sevenant is auteur van een twintigtal boeken over filosofie, met twee recente werken: Levenswerk. Nep is geen optie (2021) en Sprekend lichaam. De metabole mens (2023). 

Tannie Willemstijn – Christiana Morgan, een van de muzen van Jung

Voor C.G. Jung was de mooie en begaafde 28-jarige Christiana Morgan een inspirerende bron. Haar pad van zelfanalyse liep parallel met zijn eigen zoektocht. Jung herkende in haar visioenen veel van wat hij zelf had ervaren tijdens zijn eigen gang door de diepste innerlijke krochten (1913-1916) en hij heeft veel van haar materiaal gebruikt en verwerkt in the vision seminars (Zürich, 1930-1934).

Tannie Willemstijn werkt na haar professionele carrière als klassiek zangeres, als Jungiaans analytisch therapeut in Almere. Ze is bestuurslid van de C. G. Jung Vereniging Nederland.

Wat een heerlijke middag! Ann van Sevenant opende de middag met enkele flarden over het denken van Lou Andreas Salome. De oergrond waaruit twee oertendenzen opwellen, de zelfbevestiging en de overgave en die ons hele leven allebei om aandacht vragen. De spreekster vertelde met heel haar lichaam, dat maakte haar verhaal naast de inhoud, zo sterk. Jammer dat er nog zo weinig vertaald is van het werk van Salome.

Tannie Willemsteijn leerde me Christiane Morgan een beetje kennen. Een vrouw waar weinig over bekend is maar die een grote invloed heeft gehad op Jung met haar visioenen en beelden vanuit het vrouwelijke. Er werden enkele van haar tekeningen/schilderijen vertoond met veel slangen en bomen. Het beeld ik ben een boom raakte me sterk en bracht me bij een herinnering aan mijn kleindochter die toen een jaar of zes was. We wandelen en ze blijft ineens staan, spreidt haar armen en zegt ik ben een boom.

Beide vrouwen probeerden hun eigen weg te gaan en zichzelf in alle gelaagdheid vorm te geven. Wat een oergrond om op te staan, om verder mijn eigen weg te vervolgen.

Het integreren van de schaduw

Liesbeth biedt kraakrapport aan Tweede kamer aan in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Jan kijkt goedkeurend toe.

Een jaar of veertig geleden ben ik al begonnen met het onderkennen van mijn schaduw. De foto geeft een idee van hoe ik er toen uitzag en hoe maatschappelijk betrokken ik was. Ik zie mezelf nog zitten om orde in de chaos te scheppen door een lijstje te maken van de rollen die ik op dat moment vervulde.

Ik was een werkende vrouw, activiste, studente, dochter van, vriendin van en moeder van in een lichaam vol tegenstrijdige gedachten en gevoelens. Eerder schreef ik hoe lastig het was om al die ballen in de lucht te houden. Al die conflicterende rollen en identiteiten in een lichaam en dan ook nog de schaduwkanten omarmen. Ik vond het een waanzinnig project. Echt zwaar en bijna niet mogelijk. Gelukkig was veertig jaar geleden de dictatuur van het uiterlijk een stuk minder dan nu.

Nu ik in deze levensfase minder sociale rollen vervul en lang niet meer zo actief ben, heb ik meer tijd en ruimte en ga ik opnieuw met mijn schaduwkanten aan de slag. Ik vond deze tabel van David Richo.

Vriendschap sluiten met de schaduw

Kan ik…

Trouw zijn aan de relatie en tegelijkertijd vrij zijn; kwaad zijn op iemand en tegelijkertijd liefdevol tegen diezelfde persoon; me bewust zijn van mijn fouten en tegelijkertijd mezelf waarderen; gekant zijn tegen een idee en tegelijkertijd respectvol en cooperatief; ergens mee akkoord gaan en overtuigd zijn van mijn gelijk; respectvol en meegaand zijn en een duidelijke eigen mening hebben; bang zijn en in staat tot handelen; er voor anderen zijn en tijd vrijhouden voor mezelf; verantwoordelijk en beheerst zijn en tegelijkertijd spontaan en zo nog een paar tegenstrijdigheden.

Laat ik duidelijk kan, ik kan dit heel vaak niet! En toch ben ik er van overtuigd dat dit de weg is om alles wat in mij is tot bloei te laten komen.

Ondertussen belde mijn moeder. Daar had ik helemaal geen zin in want ze belt iedere dag en ik kan haar teksten dromen. Toch vond ik dat ik de telefoon moest opnemen en mijn moeder toeterde er lustig op los dat haar leven zinloos is, dat niemand naar haar omkijkt en vertwijfeld kijk ik naar mijn mooie rijtje vriendschap sluiten met de schaduw. Ik haal diep adem en zeg waarom ben je altijd zo boos op iedereen en ze antwoordde: “je vindt het misschien gek maar dan voel ik tenminste iets”.

Dromen

Foto gemaakt door Barend Boot

Gisteravond nog even in de tuin gezeten. Al uren trokken donkere wolken samen maar nog steeds geen spatje regen. Een kleine wandeling gemaakt maar we durfden toch niet goed van huis. De planten en de bloemen spuiten de grond uit en het geurt heerlijk in de tuin.

Maar snel barst dan toch het onweer en de regen los. Gauw de ramen boven dicht doen en voor het raam naar buiten kijken hoe de grote druppels vallen.

Als ik later die avond naar bed ga, is het nog warm in huis. Lekker het raam opengezet en snel val ik in slaap. Na een uurtje word ik weer wakker uit een wonderlijke flard droom. Een enorme vrachtwagen rijdt door een smalle straat. In de vrachtwagen zijn allerlei kratjes opgestapeld. Ik denk bierkratjes. De wagen stopt tegenover een huis te en probeert de kratjes in het huis te projecteren. Het is een soort fotograferen maar het wordt geen afbeelding maar echt. De kratjes staan dan ook in dat huis. Ik kijk er gefascineerd naar. Hoe kan dat?

Zoals de meeste van jullie weten lees ik op dit moment het rode boek van Jung en heb net Dat heb je gedroomd van Hein Stufkens uit. Blijkbaar activeert dat het onthouden van flarden droom.

Nu ik met pensioen ben, lijken mijn dromen heftiger. Ik word in de nacht een paar keer wakker. Ook overdag is mijn aandacht, mijn bewustzijn minder gefocused dan wanneer ik op de universiteit was. Ik lijk een andere laag aan te raken. Wat vloeiender en chaotischer. Ik ga zo wandelen want begrijpen doe ik het toch niet. Waar was die laag toen ik werkte?

Ik bevind me duidelijk in een nieuwe levensfase en probeer open te staan voor datgene wat gezien wil worden.

En-en

Het meisje dat de boom omarmt. Het meisje dat eindeloos leest. Een van mijn beelden van geluk is een kamer, een soort bibliotheek waarin de mensen van wie ik hou, ieder in een eigen stoel zitten en verdiept zijn in een boek. U begrijpt dat ik onzettend graag in boekwinkels ben en in bibliotheken en dat ik degene ben die veel leest.

Een vriendin vroeg me ooit waarom ik zoveel las. Ik zei in de boeken kan ik mij vinden.

Een stapel boeken die erop wachten om door mij gelezen worden, maken me gelukkig en geven me een gevoel van rijkdom. Ik lees altijd verschillende soorten boeken door elkaar. Op dit moment lees ik het rode boek van Jung, het dagboek 2008-2018 van Arthur Japin,Geluk, een geheimtaal, de pest van Camus en de Ouderdom van Simone de Beauvoir door elkaar, naast elkaar. Vaak met een potlood in de aanslag en verwachtingsvol wat ik nu weer kan leren en wat zich nu wil ontvouwen.

Op de vraag wat mij drijft, zeg ik vandaag, dat ik de tegenstellingen in mijzelf graag wil overstijgen. Het vrouwelijke en het mannelijke, het slimme en het domme, het strevende en het ontvankelijke, het oude en het jonge, het zieke en het gezonde, het lichaam en de geest, het denken en het doen. Het een kan niet zonder het ander! Maar hoe dit te leven? Daar ben ik al mijn hele leven mee bezig.

Als je voor het denken gaat, neem dan je hart mee. Als je voor de liefde gaat, neem dan jouw hoofd met je mee. Liefde is leeg zonder het denken, het denken wordt hol zonder liefde (pagina 173 Jung het rode boek).