Signeren bij boekhandel Pettinga

Tijdens de boekenweek ben ik uiteraard ook aanwezig bij mijn geliefde boekhandel Pettinga in Wijk bij Duurstede.

Hartelijk werd ik ontvangen. Er was een tafeltje in de hoek voor me vrijgemaakt met daarop Zeg me wie ik ben en ook mijn vorige boek Wie ben ik als niemand kijkt. Ik kreeg een kopje thee met een slagroomsoesje en ook de klanten werden verwend.

De winkel is niet heel groot maar staat bomvol boeken en de Pettinga’s zijn meesters in klantvriendelijkheid. Je kunt daar echt binnenkomen met een warrig verhaal zoals ik zag laatst een rood boek met een drukke afbeelding en het boek gaat over relaties. Nou negen van de tien keer toveren ze het boek tevoorschijn.

De mensen druppelden in kleine groepjes naar binnen zodat het mogelijk was met iedereen een praatje te maken. De eerste die voor mijn tafeltje stond was een jonge vrouw die speciaal voor mij naar Wijk bij Duurstede gekomen. Ze had al mijn boeken gelezen, zei ze en wilde me graag even persoonlijk ontmoeten en bedanken omdat ze er veel aan had gehad. Hoe ben je bij mijn werk terechtgekomen, vroeg ik. Dat was toen ik een scriptie wilde maken over het spiegelbeeld en uw boeken in de bibliotheek vond. Nu ben ik erg nieuwsgierig naar dit nieuwe boek over identiteit. Je maakt mijn hele dag, zei ik tegen haar, ik wil graag jonge mensen op weg helpen.

Maar de meeste mensen waren wat ouder en kwamen op dit boek af omdat ze genoten hadden van wie ben ik als niemand kijkt. Een enkeling kocht het voor een vriendin omdat die het moeilijk had. Met de man op de foto sprak ik over biodanza. Met een vrouw sprak ik over het proces van identiteit dat nooit af is, steeds in ontwikkeling, er gaat iets af, meestal door een verlies en er kan ook weer iets nieuws bijkomen, zodat je kan zeggen, dit ben ik ook. Bijzonder hoe open deze korte gesprekjes zijn. Dat geeft me altijd weer zin en moed om dit soort activiteiten te ondernemen.

Ik kreeg nog mooie bloemen en een boekenbon van de Pettinga’s, signeerde nog een paar boeken voor de komende dagen want de boekenweek duurt nog een week. Blij liep ik naar huis.

Vrijdag 21 maart ben ik bij boekhandel Baas in Driebergen.

De dolle mina is terug

Op deze foto zijn we in de prachtige boekhandel Broese in Utrecht op 8 maart 2025 internationale vrouwendag. De journaliste en schrijfster Dieuwerje Mertens interviewde mij over mijn nieuwe boek Zeg me wie ik ben. Over de grenzen van identiteit.

Zij stelde mooi open vragen waar ik veel in kwijt kon. Ze begon met een lastige vraag namelijk wat betekent vrouwelijkheid voor mij, als kind, als jongere en als volwassene. Ik moest daar echt over nadenken. Vrouwelijkheid als kind??? Ben geneigd om te zeggen dat het als kind geen betekenis voor me had. Ik kom uit een gezin met vier broertjes, waar ik als meisje de oudste ben.Jammer heel jammer vond ik het dat ik geen zusje had. Bij de geboorte van mijn vierde broertje stelde ik aan mijn moeder voor om deze maar terug te sturen en begon het langzamerhand tot me door te dringen dat er geen zusje kwam. Blijkbaar wilde ik wel heel graag iemand zoals ik om me heen en voelde ik me anders dan mijn broertjes maar vrouwelijkheid?? Uiteindelijk heb ik mijn derde broertje gebombardeerd tot zusje en met hem een mooi zussen contact ontwikkeld. ,

Als puber was ik stomverbaasd dat er naar me gefloten werd. Wat zagen die jongens en mannen wat ik zelf niet zag?

Als volwassene heb ik vooral de inperking gevoeld van vrouw zijn op straat en door de verwachtingen van dienstbaarheid aan anderen in verschillende werksituaties. Maar dat kan ik nu achter mijn laptop bedenken maar niet op 8 maart bij Broese terwijl het publiek aandachtig luisterde.

Uiteraard gingen Dieuwertjes vragen vooral over identiteit en hoe die steeds verandert en of er iets als een kernidentiteit bestaat.

We hadden een mooie volle zaal met mensen van verschillende leeftijden. Aan het eind vroeg een van de vrouwen of ik de paragraaf bovenaan pagina 134 wilde voorlezen en meer uitleg geven. En zo geschiedde “Ons lichaam is geen ding. Wij zijn ons lichaam.Ons lichaam is steeds aangepast en veranderd in de evolutie. Onze lichamen hebben een geschiedenis, die ruim voor onze geboorte begonnen is. Niet alleen een evolutionaire maar ook een sociale geschiedenis. Dat is een spannende en lastige gedachte. Zo gaat het ook in ons individuele leven, waarin het lichaam zich aanpast en verandert”.

Ik antwoordde ongeveer zo. Onze identiteit, ons lichaam is al eerder ontstaan dan bij onze geboorte. We worden in een wereld geworpen die al allerlei betekenissen heeft rondom mannelijkheid en vrouwelijkheid qua uiterlijk, gedrag en emoties. Ervaringen van onze voorouders zowel biologisch als sociaal drukken hun stempel op wie we zijn en met welke bagage we al ter wereld komen. In die zin is onze identiteit altijd relationeel ten opzichte van anderen en het is de vraag waar onze vrijheid om onszelf vorm te geven uit bestaat als we niet doorhebben hoe we bepaald zijn.

De vrouw knikte en ik zei, jij bent niet verantwoordelijk voor je voorouders, maar dat ze op jou van invloed zijn, is zeker.

Dank Broese voor de perfecte organisatie en ontvangst. Dank Dieuwertje Mertens voor je mooie vragen.

Zaterdag 15 maart 15.00 uur, ben ik te gast in boekhandel Pettinga en 21 maart 15.30 boekhandel Baas in Driebergen.

We hebben grenzen nodig en anderen om onszelf vorm te geven

Mijn Uitgeverij Ten Have wil altijd graag een ondertitel. Dat is voor Zeg me wie ik ben. Over de grenzen van identiteit geworden. Als je de klemtoon op het eerst woord legt, Over, dan betekent de ondertitel dat we altijd meer zijn dan de identiteiten, die we leven. Als je de klemtoon legt op op het woord grenzen, dan gaat het erom dat we grenzen nodig hebben om tot een identiteit te komen. Alles is niets! Als ik zeg, ik ben vrouw, dan zeg ik tegelijkertijd dat ik geen man ben. Als ik zeg dat ik een oudere ben en die ouderdom onderdeel laat zijn van mijn identiteit, dan zeg ik impliciet dat ik niet jong ben.

Iedere tijd en cultuur heeft beelden en verhalen over wat een vrouw en wat een oudere is. We vallen niet samen met de aangeboden ideaalbeelden en daar zit precies de rek. Kan ik zelf betekenis geven aan wat een vrouw is? Kan ik zelf de invulling van wat een oudere is maken? Nee, want het zijn relationele begrippen in een samenleving. Het is de jij die mij ik maakt dus mijn ik is al doordesemd met culturele betekenissen. Het zijn de mannen die mij vrouw maken en het zijn de jongeren die mij tot oudere maken. Maar ik behoor niet alleen tot de groep vrouwen en de groep ouderen. Door mijn geboorte, de ervaringen van mijn voorouders en mijn eigen ervaringen, ben ik een uniek wezen. Van mij is er maar een. Door te leven, te studeren, fouten te maken en vooral scheppend bezig te zijn om aan de aangeboden beelden en betekenissen te rammelen, kan er vrijheid ontstaan om iets nieuws in de wereld te brengen. En mezelf op een ruimere manier betekenis te geven.

Ik probeer in dit boek vanuit mijn psychologische kennis, mijn levenservaring, filosofie,- en feministische literatuur de ingewikkeldheid van ik en de ander, hechten en onthechten, van verbinding, begrenzing en vrijheid te doordenken en handvatten aan te reiken om tot iets meer positieve vrijheid te komen. Pas als je begrijpt waardoor je gevormd bent, kan er een begin zijn van positieve vrijheid. Daar hebben we grenzen en keuzes maken bij nodig.

Boekpresentatie klooster Huissen

foto Barend Boot

Vandaag al een eerste foto, een eerste beeld, van mijn hartverwarmende boekpresentatie Zeg me wie ik ben in het klooster in Huissen. We waren met een mooie groep van 90 mensen uit alle hoeken van het land. Inhoudelijk leverden Rachel van de Pol, Claartje Kruijff en Angela Stoof een bijdrage.

De directeur, Aalt Bakker, die al stiekem in mijn nieuwe boek had gelezen, overlaadde me met mooie complimenten. De afwisseling van persoonlijke notities, gedichten, overdenkingen en analyses spraken hem zeer aan. Ik ben dankbaar dat hij ruimhartig de mooie kapel voor ons open stelde. Mijn uitgeverij Ten Have in de persoon van Rick van Rijthoven zei dat dit mijn beste boek was tot nu toe. Daar stond ik wel even van te blozen.

Ik heb het boek geschreven om een bijdrage te leveren aan verbinding en te vertellen dat we zoveel gemeen hebben met elkaar als mens. Dat ons ik kleiner is dan diegene die we zijn. Dat ons ik altijd een ik is ten opzichte van een ander. Het gedicht Vragen van de dichter Rumi waar we de middag mee begonnen, viel in goede aarde. Het pianospel en zang, ondanks de verkoudheid van de muzikant Barend Boot, ondersteunde de middag op een fijne manier.

In een volgende post met meer foto’s maar die heb ik nu nog niet, zal ik vertellen over de inhoud en de geweldige interviewbijdrage van de Rachel van de Pol. Maar voor nu, dankjewel klooster Huissen en haar team voor de bedding waarin mijn boek mocht verschijnen.

Zeg me wie ik ben, een boek over wortelen en thuiskomen, en weer open gaan

Vandaag de achterflap gemaakt samen met Robin van Elk van uitgeverij Ten Have. Ik lever wat woorden aan en Robin maakt er een stukje van. Dat stuurt ze dan op naar mij en ik reageer. Zo gaat de achterkant van het nieuwe boek wel een keer of vijf heen en weer. In harmonie en betrokkenheid. Laten we toch een nieuwe eerste zin er boven zetten en laten we het woord moeten vervangen door mogen, zijn enkele voorbeelden. Het is maar een klein stukje maar heel fijn dat we dat zo samen hebben gemaakt.

Ik voel me een gezegend mens dat er zo zorgvuldig met mij wordt omgegaan.

Eerst kreeg ik de geweldige eindredactrice Mieke van Dalen toegewezen die zeer precies en met een goed gevoel voor wat ik wil het hele manuscript doorwerkte. En dan nu het proces van het omslag van het boek. Klaar! Binnenkort gaat het naar de drukker.

Het boek verschijnt pas in alle rust op 23 januari 2025 maar je kunt al een exemplaar reserveren. Hou ook mijn agenda op mijn website in de gaten voor de feestelijke inspiratiemiddag rondom het verschijnen van het boek.

Nu nog even rust, genieten van de gedane arbeid rond dit boek en met een grote glimlach in afwachting om haar in handen te houden.

Manuscript ingeleverd en zes podcasts gemaakt

Ondanks de hitte stevig doorgewerkt. Afgelopen zondag mijn manuscript ingeleverd. Een fantastische samenwerking met de eindredactrice Mieke van Dalen, zij heeft mijn manuscript van ruim 50.000 woorden teruggebracht naar 40.000 en van tien naar acht hoofdstukken. Zo knap hoe zij het hele manuscript in zich op kan nemen en voor kan stellen om een bepaalde paragraaf van hoofdstuk 7 naar hoofdstuk 3 te verplaatsen. Of me wijst op dubbellingen en onduidelijke zinnen en alles wat ze voorstelt met aardigheid omkleed. Maar ook met de vuist op tafel. Dit kan echt niet. Heerlijk helder en aardig en dat alles in een hoog tempo.

Daarnaast wilde uitgeverij Ten Have graag een aantal podcasts rondom mijn boeken. Lezers mochten vragen stellen en we hebben zes podcasts gemaakt, waar in ieder aflevering een brief centraal staat. Rachel van de Pol is de host en een hele fijne gesprekspartner. Leuk dat ze dertig jaar jonger is, heel goed voorbereid en dat we echte gesprekken hebben gevoerd waarin ook persoonlijke verhalen verweven zijn. We bespraken een brief van een ongeruste moeder over het pesten van meisjes onderling over dik en dun. Veel brieven waren best wel pittig qua problematiek. We hebben geprobeerd daar zo respectvol mogelijk mee om te gaan, zoals een brief van een vrouw van 52 met een zichtbare afwijking in haar gezicht. Als de podcasts klaar zijn en online komen, zal ik ze ook op mijn website plaatsen.

En nu een paar weken rust met yoga, pilates, wandelen en zo maar lezen waar ik zin in heb. Jammer genoeg speelt mijn lymfoedeem in deze hitte nogal op dus ik hou het kort en ga weer even goed wandelen.

Voelt u de druk om alles te kunnen en te zijn? Schrijf me

Lieve mensen

Mijn nieuwe boek Zeg me wie ik ben, is in de eindredactiefase. Wat een monnikenwerk en wat een geduld en precisie moet een mens daarvoor opbrengen. Het is niet mijn favoriete deel van het schrijfproces maar wel noodzakelijk. Wat ben ik blij met Mieke van Dalen, mijn geweldige eindredactrice die niet alleen corrigeert maar ook actief meedenkt over structuur.

Ik had een concept ingeleverd met tien hoofdstukken en dat zijn er nu 8. Allerlei zinnen en stukjes tekst weet zij te verschuiven en verplaatsen, waardoor de tekst strakker wordt en daardoor leesbaarder. Het lijkt wel alsof mijn hele manuscript in de breedte in haar geheugen zit. Zij legt daarbij alles met een vriendelijke toon aan me voor, zonder dat ze mijn stem aantast. Ik kijk er met bewondering naar.

Naast de eindredactie zijn we vanuit uitgeverij Ten Have bezig met een podcastserie. Lezers kunnen vragen stellen, onderwerpen voorstellen, die we in de podcast kunnen bespreken. Waar wil jij meer van weten? Ik heb al mooie en ontroerende brieven van mensen met wonden in hun gezicht gekregen en ook anorexia is een geliefd onderwerp. Schroom niet en stel me uw vragen rondom uiterlijk, zelfbeeld, de relatie met anderen, de maatschappelijke druk, cosmetische chirurgie of sociale media. Stel uw vraag als ouder, als docent, als consument, als vriendin, als nieuwsgierige of welke positie u maar verkiest. Waar zit u mee?

Ook zonder deze oproep schrijven mensen me of spreken me aan tijdens lezingen, maar een persoonlijke vraag stellen waar ik de tijd voor kan nemen, verhoogt de kwaliteit van mijn respons. Ik kijk ernaar uit. Wacht niet te lang. Stuur uw brief naar e.m.woertman@uu.nl liefst voor 9 augustus a.s. zodat ik die kan beantwoorden, uiteraard anoniem, in de podcastserie.

Lieve Liesbeth, stel de vraag die je altijd al wilde stellen

In de podcastserie Lieve Liesbeth is Rachel van de Pol de vaste host. Zij gaat met mij in gesprek om jullie vragen te beantwoorden. Dat is een leuke vorm want ik krijg bijna dagelijks vragen van lezers, middelbare scholieren die een profielwerkstuk maken, mensen die in een leesgroep zitten, organisatoren van een lezing, symposium of congres en ik antwoord hen dan via de mail. Maar nu kunnen jullie die vragen en de antwoorden gaan horen.

Mijn lezers worden nadrukkelijk gevraagd om een vraag in te sturen. Voel je vrij om iedere vraag te stellen die je wilt. Dat betekent uiteraard niet dat ik al jullie vragen kan beantwoorden. Soms zal ik zeggen, wat nu ook al gebeurt, daar heb ik nog nooit over nagedacht of daar heb ik geen kennis of ervaring mee. Maar regelmatig kan ik iemand toch op weg helpen of een begin van een antwoord bieden.

Ik krijg vragen van moeders die met hun handen in het haar zitten omdat hun jonge dochter een cosmetische ingreep wil of op de basisschool al make-up gebruikt. De vraag cirkelt dan altijd rondom hoe kan ik haar tegenhouden? Of hoe kan ik haar laten zien hoe mooi ze is?

Ook mannen mailen me met deze vraag namelijk hoe ze hun vrouw kunnen overtuigen dat ze al prachtig zijn. Ik krijg vragen van mannen die graag een jurk dragen en ze sturen dan een foto mee, met de vraag hoe ik daarover denk.

Vragen rond zelfwaardering, de wens om tot een positiever lichaams- en zelfbeeld te komen, vormen waarschijnlijk de meest gestelde vragen. Hoe kan ik mijn negatieve manier van kijken veranderen? Is het mogelijk om een zelfbeeld te veranderen? Hoe is het mogelijk dat iemand die biologisch knap is, zichzelf niet altijd mooi vindt?

Psychologie van het uiterlijk, hoe het lichaamsbeeld ontstaat, Je bent al mooi en Wie ben ik als niemand kijkt, mijn meest recente boeken, bieden genoeg stof tot vragen. Maar het kan ook een probleem/vraag zijn uit je leven waar je tegenaan loopt en waar ik nog niet over heb geschreven. Ik kijk ernaar uit. Je kunt je vraag sturen naar e.m.woertman@uu.nl. Uiteraard zal ik discreet met je vraag omgaan.

Nieuw boekcontract getekend

Vandaag, 25 april 2024, een contract getekend bij uitgeverij ten have voor mijn nieuwe boek.

Verschijningsdatum najaar 2024. Op dit moment is er een vormgever aan het werk om een voorkant te maken. Ik had een schilderij van Hilma Klint gekozen, veelkleurig en verschillende vormen met een gezicht tussen al die ronde en meerhoekige objecten. Ik vond het een mooie verbeelding van de inhoud. Maar het gezicht bleek erin gefotoshopt en de rechthebbenden konden om die reden geen toestemming geven. Jammer nu weer op weg naar een nieuwe creatie.

Het nieuwe boek sluit mooi aan op Wie ben ik als niemand kijkt. Opnieuw gaat het over identiteit, over het relationele ik, de relatie tussen de samenleving en het individu, over vrijheid en begrenzing. Daar raak ik maar niet over uitgedacht en er valt nog zoveel over te ontdekken.

Leuk om weer eens op de uitgeverij te zijn. De laatste jaren hadden we veel contact via de mail en met enige regelmaat een lunchafspraak in de Moestuin. Maar nu had ik zin om weer eens fysiek in het hart te zijn waar mijn boeken worden vormgegeven. Het is een onmogelijk grote torenflat vlakbij het voetbalstadion Galgewaard waarin verschillende uitgeverijen bij en met elkaar hun werk doen. Wanden met boeken die net verschenen zijn en een wand met boeken waar je uit mag kiezen om een boek mee te nemen. Zo leuk voor boekengekken zoals ik.

Het motiveert, stimuleert om hier binnen te zijn en even thee te drinken met mijn uitgever Niels Cornelissen en te vertellen hoe ver ik al ben en dat ik weer geconcentreerd kan werken na de dood van mijn moeder.

Aan de slag.

Op bezoek bij boekhandel Blokker

Boekhandel Blokker 4 november 2022

4 november 2022 was ik te gast bij Boekhandel Blokker. Een grote winkel die achterin de zaak een aparte ruimte heeft voor interviews en lezingen met schrijvers. Door het sluiten van de glazen deuren is het mooi stil en kunnen de klanten toch een blik naar binnen werpen. En wij, de lezers en de schrijfster en de interviewerster zitten in een mooie intieme ruimte. Het is fijn om dichtbij de mensen te zitten en heel goed hun gezichtsuitdrukkingen te kunnen zien. Warme ogen en veel omhoog gekrulde mondhoeken keken me belangstellend aan. Dat is echt een fijn uitgangspunt.

Andrea een van de boekhandelaren deed het interview en dat had ze goed voorbereid. Mooie open vragen stelde ze over vrouwenvriendschappen en of ik meer kon vertellen over de verticale verhouding tussen de generaties. Van die lekkere, grote vragen waar ik mijn verhaal goed in kwijt kon.

We spraken over rolmodellen en ze had, heel attent, een aantal van mijn lievelingsschrijfsters om me heen gezet. Ik zag boeken van Andreas Burnier en Simone de Beauvoir, maar ook een kinderboek De Kameleons. Ik ervaarde dat als aandacht en zorg.

Het was een fijne middag, beetje gekke tijd, 15.30-17.00 maar we hadden een volle zaal en persoonlijk vind ik het wel prettig om met daglicht te reizen. Barend was die dag de chauffeur van dienst en ik trakteerde hem op een etentje in Heemstede. Daarna in alle rust weer naar huis.

Ik kreeg Wat zou Simone de Beauvoir doen? Gids voor een authentiek leven van Skye Cleary, ook uitgegeven bij ten have. Het cadeau was door Andrea heel goed uitgekozen. Direct dit weekend aan begonnen.

Komende week weer genoeg te doen. Voorbereiden van Ik en de Ander, een afscheid van een geliefde collega, een koffiediner en twee lezingen. Ik moet echt uitkijken dat ik niet aan het werk ben. Nee zo voelt het niet. Het voelt als overvloed, als delen, als uitstromen van binnen naar buiten en genoeg oningevulde tijd om hiervan te genieten.