Weg bij je scherm en terug naar je lichaam voor eerstehandservaringen

Isabella en Iris in de keuken met oma Lies

Een van de fijnste dingen om te doen is met mijn kleindochter bakken en koken. Samen in de keuken staan. Soms doet er een vriendinnetje mee. De aandacht van eerst het recept lezen. De spullen bij elkaar zoeken en de volgorde bepalen. Hoe verhouden onze lichamen zich tot elkaar in de keuken die niet heel groot is? En dan het kijken naar elkaar, knipogen, praten en lachen. Met de ellebogen in de bloem en het eindeloos kneden van de meel. Het plezier en trots van iets nieuws leren en dan samen eten.

In Vrij Nederland las ik een intrigerend artikel van Tom Grosfeld met de titel Ontsnap aan je scherm en keer terug naar je lichaam. In dit heldere stuk vertelt hij dat hij alleen in het spelen met zijn zoontje voelt dat hij een lichaam heeft. Sterker nog dat hij in het stoeien met zijn zoontje voelt dat hij een lichaam is.

Grosfeld geeft sterke voorbeelden van de ontljving via de telegraaf, de vaste telefoon, televisie en de digitale ontwikkeling via internet en smartphone. Het lichaam wordt dan een sta in de weg.

“Daarmee verdringen we in toenemende mate de directe ervaring van onze handelingen, voelen de volheid ervan steeds minder, zoals ik dat als kind al deed toen ik de directe ervaring van iemand verkering vragen- de spanning vooraf, het rood worden, het trotst zijn op jezelf omdat je het toch maar mooi gedaan had en het eventuele kusje (of de afgang) na afloop- uitbesteedde aan het veilige virtuele alternatief: een bericht via msn. Een ervaring uit de tweede hand”.

Wat raak wat Grosfeld hier beschrijft. Even een appje sturen aan iemand en zeggen dat je hem/haar leuk vindt. Inderdaad een tweedehands ervaring. De mens ontdekt zichzelf en de wereld immers via de ontmoeting, in het zintuigelijke contact met feitelijke dingen en mensen. Direct, onbemiddeld en dus heel lichamelijk in het kloppen van je hart, het knikken van je knieen, je opgetrokken schouders, je verwachtingsvolle blik en dan het magische moment of de ander resoneert.

Laten we elkaar aankijken, naar elkaar knipogen, een bemoedigend klopje geven, glimlachen, samen stoeien, samen slapen, samen vrijen, samen koken, voelen en ruiken, onbemiddeld en direct, van mens tot mens. In deze eerstehands ervaringen voelen we dat we echt leven en in verbinding staan met elkaar en de ons omringende wereld.

Iedere woensdagavond zit ik doodmoe en innig tevreden nog even de krant te lezen en ga dan vroeg naar bed met een grote glimlach om mijn lippen.

In het tasten drukt het verlangen zich uit

fotograaf Margreet Roos

Afgelopen dagen waren we in het Dominicanerklooster in Huissen om samen, mijn vriend Pete Pronk en ik, een workshop te geven over Ik en de Ander en de rol van het lichaam.

De eerste Ander is de baarmoeder. Omsloten door warm vocht en licht schommelend doet mijn lichaam haar eerste ervaringen op. Die oceanische eenheidservaring die we allemaal hebben ervaren vormt de basis van ons identiteit. In de twee-eenheid van de eerste en intiemste sfeer neemt het kind zichzelf waar als deelnemer aan een gevoelsgemeenschap. Dit gebeurt zintuigelijk en emotioneel in resonantie ervaringen. Het is de vraag of we hier van waarnemen kunnen spreken, ervaren is preciezer uitgedrukt.

We worden uit de eenheid geduwd door een smal kanaal en hopelijk warm opgevangen door handen die zich naar ons uitstrekken en opvangen. Het felle licht, de pijn lijkt me onze eerste heftige ervaring van afgescheiden zijn, van uit de eenheid gestoten worden, hebben we allemaal achter de rug. We zijn geboren, we hebben het gered, zonder taal, als lichaam.

De taal, het ik zeggen, het intreden in de symbolische orde zoals het deftig heet, is een tweede diepe ervaring van afgescheiden zijn EN poging tot verbinding. En dat gaat onze hele leven door. Steeds vraagt het leven om verbinding met een nieuwe situatie, een nieuwe rol.

Dit was een van de onderwerpen waarmee we ons intensief hebben beziggehouden. Ik wil uiteraard de intimiteit en de ervaringen in de groep beschermen en ga er verder niet inhoudelijk op in maar ik rondde dit deel van de workshop af met de opmerking “het ergste hebben we achter de rug”.

We hebben ook veel lichaamsoefeningen gedaan om ons lijf te ervaren en te uiten. In de eerste plaats voor onszelf maar ook met een ander mens, Wat is het toch heerlijk om op kousenvoeten rond te lopen en met warme ogen tegen andere mensen te zeggen “ik zie je graag”. De blijdschap die die woorden in je lijf geven, het plezier in de ogen van de ander is heerlijk.

De schrijfoefening leverde voor ons allemaal ook veel op. Het was een brief aan ons lichaam dat moest beginnen met Lief lijf hoe gaat het ermee? Fascinerend en ontroerend hoe goed we in contact konden komen op deze manier met ons verlangen, het lichaam dat verlangt naar heelheid, zachtheid, tederheid en gezien kan worden door onszelf.

Voor het eerst een workshop gedaan met mijn geliefde vriend Pete. Hij vooral de lichaamsoefeningen en stemexpressie en ik het lijf vanuit de psychologische hoek zoals beschreven in mijn boeken. Wat een geweldige combinatie om al die verschillende vormen in te zetten.

Moe en diep tevreden reden we huiswaarts, In het voor- en in het najaar van 2023 komen we terug in het klooster van Huissen om nogmaals met ons lijf aan de slag te gaan. Aanraken, aangeraakt worden, de tast is het enige zintuig van de wederkerigheid, Aanraking is scheiding en verbinding tegelijk.

Aanraking als basis van wie we zijn

Horen en zien lijken ons meest belangrijke zintuigen maar wat dacht u van de tast? Het eerste zintuig waarmee we kennismaken met ons eigen lichaam. In november 2020 is er een interview verschenen over mijn boek Psychologie van het uiterlijk in het vakblad voor de schoonheidsspecialisten Esthe. Lizet van Triet maakte een mooi portret waar ik enkele alinea’s uit citeer want aangezien het een vaktijdschrift is, is het voor buitenstaanders niet makkelijk in te zien.

Aanraking is van levensbelang. En dan niet alleen voor ouderen en voor mensen met een groot verdriet. Door aangeraakt te worden, verbetert de gezondheid van elk individu, de bloeddruk gaat omlaag en het lichaam komt tot rust, zo opent Lizet haar artikel.

We spreken over influencers en ik zeg: “Ik vind het schandalig dat influencers geld krijgen om hun cosmetische ingrepen te showen en zo anderen te beinvloeden”.

In uw boek heeft u het over het belang van aanraken. “Jullie beroep is juist in deze tijd zo belangrijk. Door in het nu aangeraakt te worden, kan je uit het denken gaan komen en meer voelen. Als je client zich durft te laten aanraken, dan stempelt dat als het ware positieve ervaringen in diens systeem, ook zonder woorden. Dit positieve gevoel zorgt ervoor dat er endorfinen vrijkomen waardoor je client zich gelukkig voelt”.

Dankjewel Lizet voor dit mooie interview en je aandacht voor de rol van aanraking. Laten schoonheidsspecialistes zich vooral blijven bekwamen in de ontmoeting, warme aandacht, zachte strelingen en warme doeken want het is zo fundamenteel om aan te raken en aangeraakt te worden rechtstreeks met de handen. In die zintuigelijke ervaring kun je genieten en ontspannen en je gezicht en lichaam weer ervaren in plaats van het beoordelen. De ontstane ontspannen zachtheid maakt ons blij en tevreden en dat willen we toch allemaal.

Onderwijs in je ondergoed

Ted Troost

Ted Troost

Vorig week hadden we een mooie bijeenkomst over de psychologie van de tast. Stefan Elbers, een alumnus van onze universiteit, is ook fysiotherapeut. Een mooie combinatie om psycholoog en fysiotherapeut te zijn om het onderwerp:  ‘Psychologie van de tast’ te bespreken met een grote groep studenten. Lees verder

Liefde gaat door de huid

Aanraking

Aanraking

Ik gaf een lezing in de Belle van Zuylenzaal in het academiegebouw. Vijftig vrouwen en een man, partners van professoren, die enkele keren per jaar bij elkaar komen. De lezing ging over de rol van de aanraking in de ontwikkeling van het lichaamsbeeld.

Aanrakingen van andere mensen die ons helpen om rustig te worden. Aanrakingen die helpen om te beseffen waar ons lichaam ophoudt en het lichaam van een ander mens begint. Aangeraakt worden en daardoor ondersteund voelen om onszelf en de wereld te leren verkennen.

Gisteravond het verhaal van Wilma Boevink gelezen ‘Wie kerfde er schuldig op mijn lijf?’ Een verhaal van mishandeling en seksueel misbruik en de ellendige gevolgen nog jaren nadat het misbruik plaatsvond. Het lichaam dat zo negatief is aangeraakt. Je wilt weg van de plaats waar je bang bent. Je wilt weg van de plaats waar het zeer doet. In je hoofd wonen, omdat je niet bij de pijn en verdriet van het lichaam durft te zijn.

Lees haar verhaal om te begrijpen hoe belangrijk de rol van de aanraking is als fundament van het lichaamsbeeld.

Door: Liesbeth Woertman