In het nieuwe septembernummer van de Happinez interviewt Susan Smit mij over Wie ben ik als niemand kijkt. Met name het begrip nataliteit, opnieuw geboren worden van Hannah Arendt staat centraal. Het is een concept waar ik van blij van word en waar ik iets aan heb. Het geeft me ruimte en me daagt me uit om me opnieuw te verhouden tot alles wat zich aandient. Iedere dag opnieuw. Niet vanuit gisteren, niet vanuit eerdere ervaringen, maar open proberen te blijven. Hoe lastig dat ook is, maar mens wat geeft dat een mogelijkheden.
We zijn gewend om onszelf vast te zetten met uitspraken als: Ik ben een vrouw, ik ben een lastig iemand, ik kan goed roeien of vul zelf maar aan. Ik ben beperkt door de klasse waarin ik ben geboren, de tijd, de plaats en die bepalen me, denken we. Ik ben een product van mijn genen, van mijn opvoeding. Allemaal waar als je die verhalen gelooft.
De verhalen waarin we leven, vormen onze identiteit. Taal benoemt maar taal sluit ook uit. Als ik zeg ik ben een vrouw dan zeg ik daarmee impliciet ik ben geen man. Maar als ik probeer te zeggen wat een vrouw is dan kan ik alleen maar stotteren en loop ik er tegen aan dat het woord op zichzelf weinig zegt. Alle woorden zijn woorden die naar elkaar verwijzen en met een ander woord een paar vormen. Denk aan oud-jong, arm-rijk, vrouw-man, hoog-laag, dik-dun. Woorden zijn relationeel ten opzichte van elkaar, zo kunnen we het ook zeggen.
Nu is het wonderlijke dat al die uitspraken die we over onszelf doen, een werkelijkheidsgehalte krijgen. Als ik maar vaak genoeg tegen mezelf zeg dat ik stom ben, dan ervaar ik dat op een gegeven moment echt. Ik voel me stom.
Naarmate de leeftijd vordert en we sommige dingen duizenden keren tegen onszelf hebben gezegd, dan zeggen we, vaak zonder blikken of blozen, zo ben ik. Maar we zouden beter kunnen zeggen “zo was ik”.
Want je bent uiteraard zo helemaal niet. Je kunt iedere dag opnieuw beginnen en dat is precies van Hannah Arendt ons leert. Laat dat eens echt tot je doordringen. Wat een ruimte ontstaat er dan, wat een mogelijkheden.