Bepaalt de tijd ons zelfbeeld?

Tijd

De factor tijd speelt een grote, maar grotendeels onzichtbare rol in ons leven. Als we ouder worden voelen we ons, volgens ‘Psychologie van het Uiterlijk’, mooier dan als we jong zijn. Wat is daarvan de reden?

Ik ben geen psycholoog, maar heb wel een passie voor het verleden. Laat ik dit psychologische probleem eens historisch benaderen. Historici zullen zeggen: er is niet één zelfbeeld, maar zijn er meerdere zelfbeelden tegelijk. Historici kijken namelijk naar de korte-, middellange- en lange termijn.

Braudel: 3 soorten geschiedenis spelen een rol

In de 19e-eeuw bespraken historici alleen maar het wel en wee van de hoge heren. Oorlogen, vorsten, generaals: dat werk. In 1949 stelde de fameuze Franse geschiedkundige  Braudel dat er 3 soorten geschiedenis een rol spelen. Gebeurtenissen (politiek), de sociaaleconomische tijd (nu: computertijdperk) en de lange termijn (bijvoorbeeld de bodemgesteldheid van een land).

Als we ons zelfbeeld nu eens -ongenuanceerd en onwetenschappelijk- classificeren zoals Braudel dat deed met de toestand van een land?

Complimentjes vergeten we, rimpels krijgen we allemaal.

Ons zelfbeeld kan per minuut verschillen (iemand lacht naar ons: joepie!), of per levensfase (rimpels: bah!). Op de lange termijn maakt het echter niet uit van wie je een complimentje (kort) krijgt en zelfs niet hoeveel rimpels (midden) je hebt. Complimentjes vergeten we. Rimpels krijgen we allemaal. Als je het hele leven in een paar zinnen samenvat, komt je uiterlijk er waarschijnlijk niet in voor, het is maar bijzaak.

Met helikopterblik onze langzaam bewegende geschiedenis bekijken

Als we naar de longue durée van ons korte leven kijken, dan gaat het om andere zaken dan uiterlijk. ‘Heb ik eruit gehaald wat erin zat? Was ik er voor mijn dierbaren? Waren zij er voor mij?’ Dat zijn de wezenlijke vragen van ons leven. Natuurlijk, we hebben het druk en verwerken een continue stroom van prikkels van buitenaf. Zo zijn mensen. Toch is het volgens mij verstandig om af en toe een stapje terug te doen en met een helikopterblik te kijken naar onze persoonlijke ‘langzaam bewegende geschiedenis’.

Als je dat doet, snap je ook direct waarom oudere mensen zichzelf als mooier ervaren.

Door: Andreas Bouman.