Degene die tijdens zijn leven zijn leven niet kan aanvaarden heeft een hand nodig om de wanhoop over zijn lot enigszins af te weren…Kafka, Dagboek, 19 oktober 1921

Wat treffen sommige mensen het slecht en wat een zware geschiedenis hebben ze te torsen. Vorige week naar een indrukwekkende tentoonstelling geweest in het Joods Historisch Museum over het werk van Charlotte Salomon. Een Duitse kunstenares die op 26 jarige leeftijd werd vermoord in Auschwitz. Leven? Of Theater? Is de titel van haar levenswerk. Een gigantisch kunstproject dat gouaches, tekst en muziek combineert en waarmee ze haar leven vertelt.

Haar moeder, grootmoeder en tante hebben zelfmoord gepleegd en toen ze dat hoorde leek het noodlot onafwendbaar. Dan moest ook zij dood. Maar ze slaat de hand niet aan zichzelf en ze gaat aan het werk. Met een waanzinnige gedrevenheid gaat ze aan de slag. Voor het eerst is al haar werk nu te zien in Amsterdam. De ruimte staat propvol. De beelden en teksten zijn zo verpletterend dat ik lang niet alles in een keer heb gezien. Het was te veel, te heftig.

Ze was getalenteerd maar had ook niets met dat talent kunnen doen. Maar dat deed ze wel. In een soort blinde verbazing lees en zie ik haar verhaal waarvan het gewicht me verplettert. Al die wanhopige en dode vrouwen uit je familie te moeten dragen en zelf de kracht vinden om daar beeld en taal aan te geven. Deze zware persoonlijke geschiedenis samen met de afgrijselijke Jodenhaat om haar heen, is toch veel te veel voor een mens! Haar moed ontroert me en bemoedigt mij.

Het is toeval dat haar krachtige werk nu te zien is in het Joods Historisch Museum. Maar het lijkt een statement tegen de angst en tegen de haat, ook van onze tijd. Als je een hand nodig hebt om de wanhoop over je eigen lot enigszins af te weren, verdiep je dan in haar leven en werk.

Door: Liesbeth Woertman.